20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER

123 yılda 43 felakette en az 762.000 kişi öldü. Bunların yalnız yaklaşık beşte biri olan 153.000’i doğal afetlerden, beşte dördü olan  608.000’den fazlası savaş ve iç çatışmalardan kaybedilmiştir.

 

6 Şubat 2023 çifte depreminden kaç insan kaybıyla çıkacağımız herhalde enkaz altındakiler çıkarılınca belli olacak. Son dakika haberi olarak verilen 29.605 ölü sayısının 40.000’e yaklaşacağı varsayılabilir.

 

Bir afetteki kayıpların en önemli kalemi ölü ve yaralılar olmakla birlikte, yaralanıp sakat kalanlar,  heba olan servetler, savaşlarda veriilen esirler, göç ve bozulan psikoloji de önemsiz sayılamaz. 

Aşağıda, 20. Yüzyılın başından beri gerek doğal afetler, gerek siyasi mücadelelerin sonucu olarak Türkiye’nin kaybettiği insan sayısı ile ilgili bir liste sunuyorum. (100’den az can kaybı yazılmadı).

Depremlerle ilgili kaynak: Boğaziçi Üniversitesi Deprem Araştırma Enstitüsünün kayıtları, öteki bilgilerin kaynağı ise Vikipedi-Özgür Ansiklopedi’dir.

 

Can kaybı bakımından son 123 yıldır yaşanan en büyük 10 felaket sırasıyla şunlardır:

1. Ermeni tehciri 

2. Birinci Dünya Savaşı

3. Balkan Savaşı

4. Korona salgını

5. Doğu ve Güneydoğu’daki çatışmalar

6. Kurtuluş Savaşı

7. 1939 Erzincan Depremi

8. Gölcük-Kocaeli Depremi

9. 1909 Adana Olayları

10. 1930 Ağrı İsyanı

11. Dersim Harekâtı

Tarih sırasına göre:

   Sıra     Olay                   Tarih                 İnsan kaybı

1. Malazgirt Depremi   29.4.1903        600

2. Adana Ermeni Katliamı 1909 15.000-30.000

3. Mürefte Depremi         9.8.1912     216

4. Balkan Savaşları            1912-1913   50.000-140.000 

5. Birinci Dünya Savaşı     1914-1918     305.000

6. Burdur Depremi    4.10.1914             300

7. Ermeni Tehciri             1915-1916      600.000-1.500.000

8. Koçgiri bastırma hareketi1921            500 isyancı

9. Kurtuluş Savaşı 1919-1922       36.919

10. Kars-Ermenistan D.  22.10.1926    355

11. Ağrı İsyanı 1930                   15.000

12. Türk-İran Sınırı D. 7.5.1930 

  2.514

13. Kırşehir Depremi  19.4.1938      160

14. Dersim Harekâtı   1938-1939    13.160 sivil, 110 asker

15. Erzincan Depremi 1939          33.000

16. Erbaa Depremi      20.12.1942  3.000

17. Hendek Depremi  20.6.1943      336

18. Lâdik Depremi      27.11.1943 4.000

19. Gerede Depremi  1.2.1944 

 3.959

20. Varto-Hınıs D.      31.5.1946       839

21. Karlıova Depremi  17.8.1949  450

22. Kore Savaşı           1950-1953     900+

23. Yenice Depremi    18.3.1953     265

24. Varto Depremi      19.8.1966     2.394

25. Gediz Depremi   28.3.1970            800

26. Bingöl Depremi   22.5 1971          878

27. Kıbrıs Harekâtı     1974                  498 

28. Lice-Diyarbakır    6.9.1975          2.385

29. Muradiye-Van    24.11.1976        3.840

30. K. Maraş Olayları 26.12.1978       107

31. Sağ-Sol çatışmaları 1978’den sonra        4.000+

32. 12 Eylül 1980’den sonra 1980-1983       5.000+                    

33. Erzurum-Kars D. 30.10.1983 3.241

34. PKK-asker savaşı   1983-2022               39.042

35. Erzincan Depremi  13.3.1992        653

36. Ceyhan Depremi  27.6.1998            146

37. Gölcük-Kocaeli D. 17.8.1999        18.373

38. Düzce Depremi   12.11.1999             763

39. Bingöl Depremi  1.5.2003             176

40. Van Deprem   23.10.2011             644

41. Fetöcü Darbe    15.7.2016           251

42. Korona salgını   2021-2023      101.492

43. K. Maraş  D.  6.2.2023         31.643+

    Toplam                                                      762.000+

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi yalnız insan kayıpları dikkate elındığında biriğnci sırayı en az 600.000 ölümle Ermeni tehciri, ikinci sırayı 305.000’le Birinci Dünya Savaşı kayıpları, üçüncü sırayı Korona salgınını kayıpları, dördüncü sırayı en az 50.000 kayıpla Balkan Savaşı, beşinci sırayı ise yaklaşık 39.000 sayı ile Doğu ve Güneydoğu’ya yaşanan çatışmalarda ölenler, altıncı sırayı 36.919 sayı ile Kurtuluş Savaşı kayıpları almaktadır. 1939 Erzincan Depremi 33.000 ksayıpla yediğnci sıradadır. Kahramanmarş merkezli son iki deprem ise can kaybı bakımından Erzincan depremi ile yarışmaktadır. 

Listedeki ölüm sayılarını verilen en alt rakamları hesaba katarak topladığımızda 762.000 sayısı ortaya çıkıyor. Konunun ilginç yanı, bunların çoğunluğu doğal afetlere değil, savaş, iç çatışma gibi nedenlere dayanıyor olmasıdır. 123 yıldan beri yaşadığımız en büyük 11 felaketin yalnız üçü doğal afet, diğerleri siyasidir. Bunlardan doğan ölüm sayısı 153.865 iken 608.000’den fazlası savaş ve iç çatışmalardan kaynaklanmıştır. (13 Şubat 2023)

zekisarihan.com

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 15.02.2023 23:25:56 / Okunma = 20261