HERİF NAMAZ GEÇİYOR!

Rahmetli babam elinde günü geçmiş bir gazete parçasına daldığında, kendisini ailenin ahret hayatından da sorumlu sayan annem:

“Herif, kalk, namaz geçiyor!” diyerek onu uyarırdı.

İlk Müslümanlardan Habeşli Bilal’ın Kâbe’nin damına çıkarak inananları namaza çağırması ile annemin babama namaz vaktinin geçmekte olduğunu hatırlatan seslenmesi aynı işlevi yerine getiriyordu.

  

Ezanın sözleri Habeşli Bilal’e mi aittir, yoksa bunları Peygamber mi ona ezberlettirmiştir, bilmiyoruz. Ezan metninin ilk okunuşundan beri değişip değişmediği de bilgimiz dışında. Belki İslam tarihi araştırmacıları biliyorlardır. Fakat onun şimdi Sünnilerin yaşadığı cami ve mescit olan her yerde bugünkü biçimde ve Arapça okunduğu açık. Yalnız, Şiiler Ezan’a “Aliyul Veliyullah” ibaresiyle Hazreti Ali’nin adını eklemişlerdir.

TANRI ULUDUR, TANRI ULUDUR!

 

İkinci Meşrutiyet döneminde Türk Milliyetçiliğinin teorisyeni Ziya Gökalp, “Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur, köylü anlar manasını namazdaki duanın” diye yazmış, “Ey Türk oğlu işte senin orasıdır vatanın” diye eklemişti. Onun bu dileğini Atatürk gerçekleştirdi. 1933’te Ezan’ı Türkçe ile okutmaya başladı ve bu durum, 1950’ye kadar sürdü. Köyümüzdeki caminin imamı komşumuz Kasım Hoca nın tan vaktinde “Tanrı Uludur, Tanrı uludur” seslerini hayal meyal hatırlıyorum. 1944 doğumlu olduğuma göre demek ki en çok altı yaşındaydım.

 

17 yıl az bir zaman değildir ama demek ki alışkanlıklardan kurtulmak kolay değildir. Kör cehalet Ezanın Türkçesini ezan saymayarak 1950’de Ezan’ın Arapçasını okumaya başladı.  

Ezanı temsil eden cümlelerden en önemli olanı Arapça “Hayyealel salah”, Türkçesi ile “Haydin namaza” seslenişidir. Geri kalan cümleler, İslamiyet’in ortaya çıktığı dönemin ihtiyaçlarını yansıtır. İslamiyet’ten önce Kâbe’de her kabilenin bir tanrısı bulunduğu için, bu inancı yıkmak amacıyla “Allahü ekber” (Tanrı uludur)  “Eşhedü en lailahe İllallah” (Allahtan başka ilah yoktur) Türkçe Ezan’daki biçimiyle “Tanrıdan başka yoktur tapacak”  cümlesi buna örnek verilebilir.  Gene peygamberlik kavramını pekiştirmek için “Tanrı’nın elçisidir Muhammet” cümleleri Ezan’da yerini bulmuştur.  Şimdiki Müslümanların anlayışında başka tanrılar olmadığı ve Muhammet’in Tanrı’nın elçisi olduğu konusunda bir kuşku bulunmadığı için bunlar günlük dilde kullanılmaz, dinsel metinlerle günümüze kadar taşınmıştır.

GÜNDE BEŞ KEZ DUYURU

Ezan sesleri, meydan saatleri yapılıncaya kadar bir bakıma günün takvimi gibidir. Tan yerinin attığını, güneşin gelip tepemize dikildiğini, ufkun ötesine geçtiğini hatırlatır. İkindi ve yatsının da herhalde haber verdiği bir doğa olayı olsa gerek. Gerçi Kur’anın birkaç suresinde “Günde üç vakit namazınızı kılın” emri vardır ve bunların sabah, öğlen ve akşam vakitleri olduğuna işaret edilmektedir Caferiler bunun için üç vakit namaz kılıyorlar, Sünnilikte peygamberin kıldığı vakitlerle, farzların yanındaki sünnetleri kılmak da bir uygulama olarak yerleşmiştir. Kur’an kaynak gösterilerek de olsa bu gerçeklerin hatırlatılması, birçok insanın hoşuna gitmez. Dedim ya Ezanın ancak Arapça okunursa Ezan sayılacağı gibi alışkanlıklara çarpıp geri döner.

Hıristiyan toplumlarında belirli zamanlarda çalınan çanlar gibi ezan da millî kültürün bir parçası haline gelmiştir. Cuma ve bayram namazları hariç, namaz vakitlerinde imamların arkasında bazı camilerde birkaç kişi, bazı camilerde birkaç saftan fazla kalabalık olmuyor, hatta birçok imam sabah ezanını okuyup mescitte veya camide tek başına namaz kılıyorsa da ezan sesinden rahatsız olmamak gerekir. Müslüman bir topluluk içinde doğup büyüyenler için ezan sesi, kulaklarımıza annemizin ninnileri kadar hoş gelir. Günümüzde çoğu camide okunan ezanlardaki sesin ahengi yok. Örneğin bizim köyde mahallelerde bulunan toplam yedi cami ve mescitten aynı anda veya peş peşe kulakları sağır eden bir ezan sağanağı ortalığı kaplıyor. İşin bu kısmı ihtiyacın ve inancın ötesinde bir din gösterisi halini almış bulunuyor.

KURU ŞEY TAHTAYA YAPIŞMAZ

 

Sözü, şu sıralarda Türkiye’nin gündemini işgal etmiş, korona salgınını bile gölgede bırakma istidadında olan İzmir’deki olaya getireceğim tahmin edilmiştir sanırım. İzmir’de minarelerden duyulmuş İtalyan partizanlarının antifaşist mücadelesinden doğmuş “Çav Bella” şarkısı ve Selda Bağcan’ın söylediği ve zalimlere, soygunculara “Yuh” çeken türküsü birer gün ara ile çalınmış!

Bunu hangi sivri akıllı veya maceracı düşünmüşse, gücünü kaybettikçe söylemlerinde dinî değerlere daha çok yer veren ve bunu CHP’yi milletin gözünden silmek için kullanan iktidarın eline güçlü bir koz vermiştir. İktidar çevreleri için bu olay, devlet malını yağmalamak, “Bakara makara” diye dini değerlerle dalga geçmek, büyük rüşvetler alıp vermek gibi göz yumulacak bir olay değildir! Şimdi çeşitli kurumlardan 30 kişilik bir ekip, harıl harıl bunu yapanı veya yapanları araştırıyormuş. Üstelik bulduklarında ona “cami dibinde ezan dinletebiliriz” diyorlar. Bir zamanlar, hapishanedeki solculara zorla İstiklal Marşı söyletmek, marşın on kıtasını ezberletmek gibi kanunda olmayan bir ceza keşfetmişlerdi. Bu da ona benzeyecek!

Kimse endişe etmesin, Türkiye’nin bütün camilerinden beş vakit ezan okunuyor ve okunmaya devam edecek. İzmir minare hoparlörlerinden duyulmuş olan iki ezgi, Ezan’ın rakibi değildir. Ortalığı velveleye vermenin anlamı ve CHP yetkililerinin de “suç üzerimizde kalacak” endişelerine yer yoktur. Zira kuru şey tahtaya yapışmaz.(24 Mayıs 2020)

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 25.05.2020 00:00:00 / Okunma = 15957

Yazarın Diğer Yazıları

Teğmenlere “Vebalı” Muamelesi!.. (115880)
Sokağa Çıkamaz Oldular (62359)
Türk Mallarını Rumlaştırma Tuzağı (92139)
Özgür Özel ve CHP Yönetimi El Artırmalı (28239)
Yapılan Mücadele Yeterli mi? (68448)
Ya Baş Eğensin, ya Başkaldıran! (133145)
Emperyalist Projenin Tasfiyesi Değil “Sevr” Fırsatı!.. (399624)
Cüppeli’nin Kızının Düşündürdükleri (48189)
Türkiye’yi Köşeye Sıkıştırma Girişimleri (70646)
Fotoğraf Krizinin Perde Arkası (96881)
AKP için yolun sonu görünüyor. (42177)
Türkiye olmadan asla! (124002)
Bir “Tek Adam’ın” bozduğunu ancak başka bir “Tek Adam” düzeltebilir. (47140)
Teğmenler ve tesadüfler!.. (484076)
“ABD Bizi Esir Aldı” (109641)
“Türkiyesiz Cennete Bile Gitmem” (67300)
Savcılığa Suç Duyurusu… Bölük Komutanı Teğmenlerle İlgili Kanaatini Nasıl Değiştirdi?! (506622)
Türk Birliği Dönemi Başlıyor (55057)
Galata’da Filistin Mitingi (78004)
Unutmadık! (182023)
Kötü Komşu Ev Sahibi Yaptı (55056)
Harp Okulu’nda Geçen Yıl Ne Oldu? (155562)
AB’DEN YENİ “SEVİLLA HARİTASI” (91666)
FAŞİZMİN AYAK SESLERİ (43627)
Erdoğan Hristodulidis Görüşmesi (70982)
CHP içindeki Erdoğan için çalışanlar (535274)
Türkiye teknoloji trenini kaçırdı (47517)
AB Kıbrıs Müzakerelerinin neresinde? (119063)
Türkiye’nin Öteki Yüzü (84976)
İlginç bir sosyal demokrasi dersi! (315119)
İsrail Türkiye Sınırına Yanaşır mı? (101122)
Sıra kimde? (100690)
İsrail Güç Zehirlenmesine mi Girdi? (91922)
Coni niye Kıbrıs’ta? (110569)
Erdoğan Bizim Köyde Hiç Kaybetmez. (325734)
Mağusa’yı Mağusa’lılardan Dinleyin (62245)
Netflix eğlence platformu mu, propaganda aracı mı? (109671)
Niyet başka akıbet başka! (116632)
İsrail Fikir mi Değiştiriyor? (108676)
Amigdala! (141532)
AB Elçiliklerini Neden Kapatıyor? (88484)
“Müşteri Puşttur” Felsefesi (201594)
Kumpaslar Sadece Bir Avuç Polis, Savcı ve Hakimin İşi miydi?! (327603)
AB mi, Türkiye mi? (106735)
Bir İktidar Bu Kadar mı Basiretsiz Olur! (120852)
TOP PEŞİNDE KOŞANLARA İNAT (81663)
O Akçeyi Her Babayiğit Taşıyamaz! (107162)
Orgeneral A.Ç. Menzil Tarikatından mı?! (268107)
İnsan Hakları Konseyi Seçimi (193484)
Daha Ne Verelim Emperyalist Abilere?! (429893)
SAYILARLA SİYASET ARENAMIZ-2 (229568)
Avrupa Birliği Değişime Gebe (194892)
Rumlara Güven Duymak (140768)
Asıl Müdahale Bundan Sonra (119443)
Otur Oturduğun Yerde! (162554)
Bölgesel Dengeler Hızla Değişiyor (140364)
Kelaynaklar (158704)
Kıbrıs’ın Sahibi Biziz (148133)
Farz Edelim ki Erdoğan gerçekten aday olmayacak, ne değişir? (156556)
Türkiye mi AB’ye, AB mi Türkiye’ye muhtaç? (199345)
Cahilliğin Özendirilmesinin Sonucu... AKP Kazdığı kuyuya Düştü! (177470)
ABD ve İsrail’in Çöküş Süreci mi Başlıyor (191880)
31 Mart Uçurumdaki Son Daldı!.. (319860)
SAYILARLA SİYASET ARENAMIZ-1; partiler, yöneticiler, delegeler, üyeler, seçimler, Seçmenler ve sandık görevlileri ... ve müteahhitler (246769)
KANUNSUZ CEZA: LİNÇ (131151)
Ekonomik Öngörülerin Çöktüğü Bir Dönem! (116150)
Türkçe Niye Yok ? (120949)
Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (107900)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… (124005)
Doğru mu, Yalan mı? (110930)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (761997)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (152805)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (123091)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (229125)
CUMHURBAŞKANI… (108619)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (130721)
Devlete Küsmek! (106227)
Seçimden Sonrası Tufan!.. (160840)
Soğuk Savaş Kızışıyor (102530)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (208561)
Küresel Güç Değişikliği Başladı (113351)
Nüfusun artmasından medet ummak! (127666)
Dost musunuz Düşman mı? (111796)
Sahte Politikaların Efendileri! (118980)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (151517)
“Agapite Tayyip”… (221106)
Özeleştiri Zamanı Geldi (135052)
Nüfusun artmasından medet ummak! (120584)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (123873)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği (116316)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (159642)
Son Tecavüz!.. (172557)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (125751)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (117215)
Filistin Nere, İsrail Nere! (108239)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (133382)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (124011)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu (129973)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (222581)
Beklentiler Boşa Çıktı (132898)