TÜRKİYE AYDINLANMANIN NERESİNDE?

Günlük hayatımızda “Aydınlanma” sözünü çok kullanırız. Bir konuda bilmediklerimizi, merak ettiklerimizi öğrendiğimizde “aydınlandım” deriz.  

Aydınlanma felsefesinin çok daha kapsamlı bir anlamı vardır. Aydınlanma başkaları tarafından vaz edilmiş şeyleri ezberleyip tekrarlamaktan kurtularak gerçeğe ulaşmak için aklın yolunu seçmek, gözlem ve deneylerle doğruya ulaşmaktır. 

Kuşkusuz tarih içinde öncüleri olmakla birlikte, aydınlanma, Avrupa’da feodalizmin yerini kapitalizmin almaya başladığı ve buna bağlı olarak Rönesans ve reform hareketlerinin başladığı bir çağda yaygınlık kazandı. Ünlü bir örnektir: Atın kaç dişi olduğunu İncil’e bakarak karar verme yerine “Hele bir atın ağzını açarak bakalım” demek aydınlanma çerçevesinde ele alınabilir.

Aydınlanma sayesindedir ki, dünyanın güneşin bir uydusu olduğu, onun çevresinde döndüğü, dünyanın bilinmeyen başka bölgelerinin de bulunduğu, insanın ve bütün canlıların evrim geçirdiği öğrenilmiş, muazzam bir icat ve keşifler dönemi başlamıştır. Buna bağlı olarak da eskiden beri süregelen tabular tepe takla olmuştur.

FİKRİ HÜR, İRFANI HÜR, VİCDANI HÜR

Aydınlanmanın Dünyanın öteki bölgeleri gibi Osmanlılara ulaşmasını önlemek de imkânsız idi. Nitekim Batılılaşmaya başladığımız Tanzimat sonrasında Türkiye’de de akıl ve bilimin üstünlüğünü kabul eden görüşler yaygınlaşmaya başladı. Tevfik Fikret’in “Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür” bir şair olduğunu belirtmesi, burjuvazinin feodalizmin dinsel tapularına karşı serbest bir alan açma isteğini yansıtıyor. Bu sözü Cumhuriyetinin kurucuları da aynı niyetle tekrarlamışlardır. Fikirler, irfan ve vicdan, feodal değerlere karşı hür olacaktır. Ancak uygulama göstermiştir ki, bu hürriyet burjuva çıkarlarının izin verdiği çerçevenin dışına çıkamayacaktır.

Batıdan gelen aydınlanma akımı, İslam dininin güncellenmesi ve çağa uyumlu hale getirilmesi düşüncesini de doğurdu. Cemalettin Efgani ve Mısırlı Muhammed Abduh’un etkisindeki Mehmet Akif’in “Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı” sözü İslam’ı çağdaşlaştırma çabasıdır.

 

AYDINLANMANIN SİYASİ YÖNÜ

Felsefi olarak doğru ile yanlışı ayırmak ve gerçeğe ulaşmak için aklı kullanmak anlamına alınan aydınlanmanın siyasi bir yönü olduğu da apaçıktır. İktidarın başı ne söylerse doğrudur anlayışında olan birinin aklını kullandığını söyleyemeyiz. Onun aklı yok değildir. Günlük hayatında karşılaştığı sorunları çözmek için aklını kullanma ihtiyacı doğar. Fakat siyasi tercihe gelince bu akıl liderin aklına teslim edilmiştir. Başka herhangi bir siyasi partinin, şeyhin, tarikat liderinin görüşlerini, gözü kapalı doğru kabul eden bir anlayış da aydınlanmadan nasibini almış sayılmaz.

 

Siyasi aklın ipotek altında olduğu toplumlarda, özgür akıl baskı altındadır. Kendi aklını kullanan insanlar çeşitli yaptırımlar karşılaşmışlardır.

TÜRKİYE BİR AYDINLANMA DEVRİMİ YAŞADI MI?

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte, özellikle Cumhuriyetin üst yapı reformlarıyla bir aydınlanma dönemine girildiği birçok aydın tarafından dile getiriliyor. Bu görüşe göre, Cumhuriyet devrimleri yarım kaldığı ve birçok noktada ondan ödün verildiği için bu aydınlanma yarım kalmıştır.

 

Böyle bir aydınlanma anlayışı gerçeği açıklamaktan uzaktır. Cumhuriyet döneminde devlet tarafından baskı altına alınmaya çalışılan, toplum kültüründen silinmek istenen Osmanlı döneminden kalan inanç sistemleridir. Onun yerine koyduğu şey ise Şef’in her şeyin doğrusunu söylediğidir. Onu eleştirmek mümkün değildir. Kişiye tapmak anlamına gelebilecek bu anlayış adeta gelenekçi bir dinden laik bir dine geçişin ifadesidir. Öyle bir rejim altında muhalefete, değişik görüş ve önerilere yer yoktur. Eleştirinin, basın ve örgütlenme özgürlüğünün olmadığı bir sistem, aydınlanma kavramına terstir.

 

Günümüzde bile dinin kurallarının irdelenmesi, Turan Dursun örneğinde de görüldüğü gibi nasıl ölümü göze almak anlamına geliyorsa, seküler (dünyevi) “din”i eleştirmek de bu dinin mensupları tarafından vatan hainliğine varacak kadar suçlamalara neden olabiliyor. Birinciler, daha çok yoksul ve bilgisiz halk ve onları politik olarak kullananlar topluluğu iken, ikinciler okumuş yazmış ve belli bir statü kazanmış kentlilerden oluşuyor. Kuşkusuz bunun nedeni, ekonomik kaynaklara hâkim olma çabasından kaynaklanan bir sınıf mücadelesidir. Yani, burjuvazi, kendisinin eleştirilmesine izin vermek istemiyor!

 

Böylece, gerek insanlık tarihini, gerek yakın çağ Türk tarihinin uygulamalarını eleştirmek tehlikelidir. Öyle bir siyasi ortamda sosyal bilimlerin gelişmesine olanak yoktur.

TELEVİZYONLARDAKİ TARTIŞMALARA BAKALIM

 

Televizyonlarda gördüğümüz iki türlü tartışma programı var: Bazı programlarda bir konunun uzmanları kendi alanlarındaki gelişmeleri ve gerçekleri ele alıp tartışıyorlar ve dinleyicide yeni ufukların açılmasına neden oluyorlar. İkinci tür tartışmalara ise hemen her gün birden çok televizyon kanalında tanık oluyoruz. Tartışan taraflardan biri canhıraş bir gayretle iktidar partisini savunuyor, diğeri muhalefetin her konuda haklı olduğunu savunmaya özen gösteriyor. Her iki tarafın sözlerinde gerçeklik arayan ve gerçeğin nerede olduğunu anlatan tartışmacı kalmamış gibidir.

 

Bu durum iradelerini liderlerine teslim etmiş aydınların siyaseti nasıl bir kısır noktaya taşıdığını gösteriyor.  Olguları elekten geçirmeyen, iyi ve kötünün, doğru ile yanlışın neler olduğunu, bir lidere bağlı olmaksızın kendi aklıyla bulamayan ve dile getiremeyen insan aydınlanma felsefesini özümsemiş sayılabilir mi?

Herhangi bir konuda gerçeğin ne olduğunu öğrenmek için “Kara kaplı kitaba” bakmayı isteyenlerle, Kurtuluş Savaşı’nı öğrenmek için Nutuk’tan başka kaynak kabul etmeyenler, birbirlerinin zıtları gibi görünüyorlarsa da yöntem olarak akıl ve bilimi değil, körü körüne tabi olmayı seçmiş kardeşlerdir. Birinin sırtında cübbe ve bir karış sakalla gezmesi, diğerinin redingot giyip kravat takması,  arasında şekil farkını gösterir.

SOSYALİME GELİNCE

Türkiye’de şimdi feodal kalıntıların silahşorları ile burjuvazinin sözcüleri kıyasıya yarışıyor. Orada sosyalistlere yer yoktur! 

Sosyalizm düşüncesine gelince: Dünyada hatırı sayılır sosyalistler, önlerindeki felsefi ve ekonomik ezberleri yıkarak başarıya ulaşmışlardır. Bu aynı zamanda Aydınlanmanın kapitalizmin sonsuza kadar hüküm süreceğini savunan burjuvazinin elinden emekçi sınıfların eline geçmesi demektir.

Ancak bu konuda başarıya ulaşmış sosyalistlerden yöntem öğrenmek yerine, onların kurdukları sistemleri aynen taklit etmeye kalkışan takipçileri oldu. Bu konuda işlenen hatalar, Türkiye sosyalizminin gelişmesi ve kitleleri kucaklaması önünde engel oluşturdu. Türkiye tarihi bunun deneyimleriyle doludur.

Unutmamak gerekir: Güneş her gün yeniden doğar, her sabah taze bir başlangıçtır.

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 17.10.2020 00:00:00 / Okunma = 32270

Yazarın Diğer Yazıları

Türkiye teknoloji trenini kaçırdı (149)
AB Kıbrıs Müzakerelerinin neresinde? (508)
Türkiye’nin Öteki Yüzü (1926)
İlginç bir sosyal demokrasi dersi! (1382)
İsrail Türkiye Sınırına Yanaşır mı? (6828)
Sıra kimde? (9587)
İsrail Güç Zehirlenmesine mi Girdi? (7259)
Coni niye Kıbrıs’ta? (7417)
Erdoğan Bizim Köyde Hiç Kaybetmez. (9289)
Mağusa’yı Mağusa’lılardan Dinleyin (8044)
Netflix eğlence platformu mu, propaganda aracı mı? (8005)
Niyet başka akıbet başka! (8778)
İsrail Fikir mi Değiştiriyor? (10682)
Amigdala! (7846)
AB Elçiliklerini Neden Kapatıyor? (12239)
“Müşteri Puşttur” Felsefesi (22005)
Kumpaslar Sadece Bir Avuç Polis, Savcı ve Hakimin İşi miydi?! (19739)
AB mi, Türkiye mi? (12765)
Bir İktidar Bu Kadar mı Basiretsiz Olur! (21159)
TOP PEŞİNDE KOŞANLARA İNAT (20548)
O Akçeyi Her Babayiğit Taşıyamaz! (43668)
Orgeneral A.Ç. Menzil Tarikatından mı?! (50483)
İnsan Hakları Konseyi Seçimi (54629)
Daha Ne Verelim Emperyalist Abilere?! (40956)
SAYILARLA SİYASET ARENAMIZ-2 (39354)
Avrupa Birliği Değişime Gebe (40924)
Rumlara Güven Duymak (42156)
Asıl Müdahale Bundan Sonra (45955)
Otur Oturduğun Yerde! (43817)
Bölgesel Dengeler Hızla Değişiyor (48173)
Kelaynaklar (57220)
Kıbrıs’ın Sahibi Biziz (49621)
Farz Edelim ki Erdoğan gerçekten aday olmayacak, ne değişir? (50546)
Türkiye mi AB’ye, AB mi Türkiye’ye muhtaç? (60570)
Cahilliğin Özendirilmesinin Sonucu... AKP Kazdığı kuyuya Düştü! (51938)
ABD ve İsrail’in Çöküş Süreci mi Başlıyor (55977)
31 Mart Uçurumdaki Son Daldı!.. (55288)
SAYILARLA SİYASET ARENAMIZ-1; partiler, yöneticiler, delegeler, üyeler, seçimler, Seçmenler ve sandık görevlileri ... ve müteahhitler (60502)
KANUNSUZ CEZA: LİNÇ (61495)
Ekonomik Öngörülerin Çöktüğü Bir Dönem! (54654)
Türkçe Niye Yok ? (53322)
Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (52554)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… (55352)
Doğru mu, Yalan mı? (52067)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (58277)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (60662)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (56550)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (57038)
CUMHURBAŞKANI… (61855)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (65576)
Devlete Küsmek! (54038)
Seçimden Sonrası Tufan!.. (58251)
Soğuk Savaş Kızışıyor (56035)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (60814)
Küresel Güç Değişikliği Başladı (56373)
Nüfusun artmasından medet ummak! (63522)
Dost musunuz Düşman mı? (59148)
Sahte Politikaların Efendileri! (60824)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (59738)
“Agapite Tayyip”… (62403)
Özeleştiri Zamanı Geldi (58643)
Nüfusun artmasından medet ummak! (61654)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (73582)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği (62332)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (61495)
Son Tecavüz!.. (60179)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (64838)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (63148)
Filistin Nere, İsrail Nere! (60313)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (72870)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (70202)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu (63972)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (69089)
Beklentiler Boşa Çıktı (60370)
Bu Kış Çok İnsan Ölecek! (57690)
Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine (64995)
LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET (68012)
Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 (67357)
Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! (59516)
Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? (78299)
Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar (66032)
BM kimi koruyor? (67788)
Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. (72384)
ATATÜRK VE ERMENİLER (79146)
Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü (82590)
Afrika’ya Uyandırma Desteği (80599)
Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. (89595)
CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı (78320)
Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi (80742)
İktidarın çıkmaz yolu (78216)
Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı (73699)
Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası (79426)
Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. (96586)
Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) (115920)
Kahrolası İyimserler! (73966)
AB Sorunun Farkında (98967)
Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. (105835)
Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? (80335)
En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! (98218)
Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? (84424)