Değerli arkadaşımız Dr. Ali Mutlu Köylüoğlu nun uzun zamandır üzerinde çalıştığı “EVRENSEL TEMEL GELİR ve TÜRKİYE” konusu, geçen akşam Pera Müzesi Oditoryumunda kalabalık ve ilgili bir izleyici kitlesine sunuldu. Ayrıca “FREE LUNCH SOCIETY” adlı Avusturya yapımı belgesel filmin gösterim öncesi TÜRKÇE altyazılı gösterimi de yapıldı. Doğrusu katılanlar; halen gösterime girmemiş bu belgeselin ayrıcalıklı seyircisi olmanın heyecan ve zevkini tattılar. Günümüz dünyasının hızla gelişen gündeminde, giderek önem kazanan konuyu hem buradan da duyurmak hem de düşüncelerimi sizlerle paylaşmak için yazıyorum. Öncelikle belirtmeliyim ; “EVRENSEL TEMEL GELİR TÜRKİYE “ ve “BİR ŞEY YAPMALI” adlı faaliyet gurupları ile ilgili kaynakça adreslerini en altta bulacaksınız ve hem konuyu daha derinlemesine anlamak hem de ileride karşılaşılacak olayları değerlendirebilmek için mutlaka okumanızı sağlık veririm. Ben sadece, Sayın Dr. Ali Mutlu Köylüoğlu nun hazırladığı sunumdan birkaç önermeyi buraya koyup, şimdilik önemli gördüğüm başlıklar üzerinde birkaç şey söylemek isterim. İki önemli önerme var: 1- Evrensel Temel Gelir, tüm vatandaşlara, her bir bireye, herhangi bir sınırlama, ayrım veya şart olmaksızın, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği miktarda parasal büyüklüğün, koşulsuz bir şekilde ve başka gelirlerinden bağımsız olarak, ömür boyu düzenli ödenmesidir. 2- İnsan hakları Evrensel Beyannamesi, Madde 25, birinci paragrafında da ; “Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir. “ denilmektedir. Yani doğal bir insan hakkıdır. Yani yapılan çalışmaları açıklayan sunum ve film kamuoyunu bu yönde oluşturmaya yöneliktir. Dolayısıyla benim aşağıda tartıştığım konu bu işin içerdiği zorluklar, riskler ve engellerle ilgilidir. Şöyle başlayalım: Sadece ülkemizde değil dünyanın her yerinde, büyük insan yığınlarının, yaratılan refahtan giderek azalan ve yetersizleşen pay alması, gelir yaratabilme ve asgari yaşam koşullarını sağlayabilmekte zorlanması ve geleceğe ilişkin umutların hızla yok olması, dehşetengiz bir görüngü olarak tartışılmakta. Bunun nedeni olarak teknolojik gelişmeler, otomasyon, robotlar ve özerk sistemlerin her geçen gün daha çok devreye alınması, mesleklerin hızla kaybolması ve işsizliğin artması gösteriliyor. Kapitalist, neoliberal sistemin politikaları, kullandığı finans-kapital araçları, son dönemde, ekonominin bütün alanlarına saldırarak verimliliği ve dolaysıyla kar payını artırma hırsı, yaratılan katma değerin yeterince vergilendirilmeden tek elde toplanmasına ve büyük bir gelir dağılımı adaletsizliğine neden olduğu yadsınamaz bir gerçek. Tabii olayın farkında olan aktivistler, araştırmacılar, ekonomistler ve siyasiler bu açmazın giderek daha büyük sorunlar yaratacağını ve hatta sistemin çökmesine bile neden olabileceğini öngörüyorlar, “UNCONDITIONAL UNIVERSAL BASIC INCOME” (Şartsız evrensel temel gelir) konsepti etrafında ne-niçin-nasıl diyerek çabalıyorlar. Bu gelmekte olan yıkıcı dalgayı durdurur mu, yavaşlatabilir mi ya da çözüm nasıl olacaktır önümüzdeki dönemde göreceğiz. Burada esas olan, gelir dağılımındaki adaletsizliğe karşı hiçbir savunması ve güvencesi olmayan düşük gelir guruplarının, işsizlerin ve hatta tüm sosyal katmanların korunması, yaşama tutunabilmek için asgari geçim koşullarının sağlanması fikridir. Önerilen çözümler hangi nitelik ve/veya nicelikte olsun mutlaka siyasi iradenin kabul ve oluruna bağlıdır, nihai karar öyle oluşacaktır. Ayrıntılar önümüzdeki dönem tartışılarak ve hatta çatışılarak daha net ve görülebilir olacaktır. Ama hedef; zaten mevcut olan fakirlik, gelir dağılımı adaletsizliği, eğitim ve refaha erişmede fırsat eşitsizliği gibi zorlukların aşılabilmesi için bir önemli aşama olarak, doğru görülmektedir. Bir başka provokatif görüş ise, kapitalist sistemin bu süreci zorlanarak karşılayacağı, sistemin çökmemesi için katlanılması gerekli maliyete razı olunması ve mal satılacak tüketici kitlesinin finanse edilmesi gerektiği, mevcut varlığından vazgeçmeden süreci yaşatacak, asgari maliyetteki çözümlere ait benzeri önerilerin bilerek manipüle edildiği ve hatta ortama böyle fikirlerin sızdırıldığı şeklindedir. Önümüzdeki dönemde yaratılan katma değerin daha adil bölünerek, işini kaybeden ve geliri olmayan kitlelere asgari bir ödenek tahsis edilebilmesi için yeterli oranda vergilendirilmesi demektir. Bu siyasi otoritenin toplumdan gelen istek ve baskılara rağmen finans kapitalin razı olduğu düzeyi aşabilir mi? Büyük sorun! Burada aklıma Pareto, Vilfredo nun 19.yüzyıldaki yaklaşımı geldi! İktisat, işletme ya da mühendislik eğitimi almış olanlar hatırlayacaklardır. Burada yeniden açıklamama gerek yok ama ilgili bilgi özetleri aşağıdaki url lerde var. Lütfen bir kez daha hatırlayınız! Bu üstat, (1848–1923, İtalyan neoklasik iktisatçı ve sosyolog) ; daha 19. Yüzyılda ekonomik süreçlerin bazı çarpıklıklara ve açmazlara neden olduğunu Pareto Analizi denilen bir yöntemle, grafiksel olarak açıklamış 80/20 kuralı denilen bir formülü literatüre geçirmiş idi! Yani Kapitalist düzenin akıl almaz hırsı ve şuursuz egosu, en uygun bölüşüm denklemini zorlayarak, sistemin ve belki de kendilerinin de çöküşüne neden olacak, ya da yeni bir değerler dizisi değişikliği ile refahın daha adil, güvenilir ve sürdürülebilir bir şekilde yürütülmesinin önü açılacak. Ama nasıl? Sunumu dinlerken, ister istemez düşündüğüm diğer riskler ve sorunları buraya yazıp, canınızı sıkmaya gerek yok! Bu işle uğraşan teknisyenler, sorunu açıklamak için sadece ekonomistleri değil, sosyologları, hukukçuları ve en önemlisi siyasetle ilgilenen hazretleri ikna etmeliler. Sözü edilen teknolojik, robotik tam otomatize üretim süreçlerinin neden olacağı sosyolojik değişim önümüze çok büyük sorunlar ve engeller çıkaracak ve eğer hazır olmazsak “işini bilmeyen çavuşlar ..! “” misali çözüm üretme kapasitemizi de yitireceğiz! Maksat dikkatinizi çekip, en az bilgi ile bile olsa, yaşanacak siyasi tartışmalarda doğru tarafta yer alınmasını sağlamak, soru ve alternatif çözüm üretecekleri, doğru adrese yönlendirmek. Umarım işe yarar, Saygılarımla, Ayhan Baha Tuğsuz Ataköy, 13.12.2017 Kaynakça: “FREE LUNCH SOCIETY” Tanıtım Filmi Internet : https://youtu.be/nw22w3P3gTg “Basic Income Earth Network” http://basicincome.org/ Unconditional Basic Income Europe https://www.ubie.org/ https://www.facebook.com/Evrensel-Temel-Gelir-T%C3%BCrkiye-1767659223506926/ Pareto Optimumu http://www.wikiturk.net/Madde/18792/pareto-optimumu Pareto http://paretoanalizi.blogspot.com.tr/