Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı (TCMB) Fatih Karahan’ın 19 Mart operasyonu sonrasında piyasalardaki çalkantıyı yatıştırmak, yabancı banka ve fon yöneticilerini ikna etmek için düzenlediği toplantılarında dövize yönelik müdahaleler için üç günde harcanan rezervin 25 milyar dolar (950 milyar TL) olduğu açıklandı.
ABD’li Citigroup ve Alman Deutsche Bank organizasyonunda gerçekleştirilen telekonferansa çok sayıda uluslararası yatırım bankası, yabancı finans kurumu ile doğrudan ve portföy yatırımı kuruluşlarının yöneticileri katıldı. Telekonferansta döviz kurlarını ''sakinleştirmek'' için 19,20 ve 21 Mart’ta MB rezervlerinden yapılan müdahale satışlarının tutarı yabancı bankacılarla paylaşıldı.
Karahan: "19, 20, 21 Martta 25 milyar dolar satıldığı rakamlarda görülebilir"
TCMB Başkanı Karahan’ın 19 Mart sabahı İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile Şişli ve Beylikdüzü ilçe belediye başkanlarının da aralarında olduğu 106 siyasetçi, bürokrat, iş insani ve şirket yöneticisine yönelik gözaltı dalgasının ardından döviz kurlarında yaşanan olağanüstü sıçrama üzerine 19 Mart’ta 10 milyar dolarlık rezerv satışı yapıldığını aktardığı kaydedildi.
MB’nin kur artışlarını dizginlemek için banka rezervlerinden yaptığı döviz satışlarının 21 Mart’ta 3 milyar dolarla devam ettiği, 21 Mart’taki döviz satışının ise 12 milyar dolar olduğu kaydedildi. Başkan Karahan MB’nin üç günde sattığı toplam tutarın 25 milyar doları bulduğunu, piyasa hareketleri ve bankalarla MB’nin döviz işlemlerine yönelik rakamlardan da bu üç günlük sürecin ve rakamların teyit edilebileceğini dile getirdi.
Müdahalelere rağmen bankalardaki döviz mevduatı 1 haftada 6,9 milyar dolar arttı
Öte yandan, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) günlük verileri 19 Mart’tan bu yana döviz talebinin ve dövize yönelişin hızlandığını gösteriyor. 14 Mart haftasında 203,9 milyar dolar olan bankalardaki döviz mevduatları toplamı 210,8 milyar dolara yükseldi. Yatırımcıların ve tasarruf sahiplerinin risklere karşı varlıklarını koruma amaçlı olarak döviz alımına hız vermeleriyle bankalardaki döviz mevduatlarında bir haftada yaşanan artış 6 milyar 869 milyon dolar oldu. 2018 ve 2021 krizlerindekine benzer şekilde bankalardaki toplam mevduat içinde döviz mevduatlarının payı hızla yüzde 50’nin üzerine yükselmeye başladı.
Muhalefet belediyelerine yönelik siyasi ve yargısal operasyonların, gözaltı ve tutuklamaların şokuyla dalgalanan piyasalarda ortaya çıkan istikrarsızlığın sadece MB rezervlerinde yarattığı 25 milyar dolarlık (950 milyar TL) erime, milyonlarca emeklinin refahı ve bayram ikramiyesinde daha anlamlı bir artış için kullanılabilirdi.
MB’nin kur artışlarını frenlemek için düşük kurdan sattığı 25 milyar dolar bir avuç servet sahibinin varlıklarında üç günde olağanüstü artışa olanak sağlarken, 16 milyon emeklinin bayram ikramiyesine zam beklentisi kaynak olmadığı gerekçesiyle 1000 TL artışla geçiştirildi. Siyasi gerilim nedeniyle TBMM’den geçirilemeyen bin liralık artışla 4 bin TL’ye yükseltilen bayram ikramiyesi emeklilerin bayram hesabına yetiştirilemedi.
16 milyon emekliye 1000 TL bayram ikramiyesi artışının maliyeti 16 milyar TL. Buna karşılık üç günde kur artışlarına müdahale için yakılan 25 milyar dolarlık MB rezervinin TL karşılığı güncel kurdan 950 milyar TL. Dolayısıyla üç günde müdahalelerle buharlaşan 950 milyar lira ile 16 milyon emeklinin bayram ikramiyelerine 5 bin 937 TL zam yapılabilirdi