EKONOMİ – Mart 2015 (6)

                                                                          Dünyadaki Gelişmeler

·         Dünya Bankası, 2015 ve 2016 küresel ekonomik büyüme tahminlerini aşağıya çekmiştir: 2015 yılı için %3.4’ten %3’e, 2016 için ise %3.5’ten %3.3’e revize edilmiştir. Euro Alanı, Japonya ve Rusya ekonomilerindeki zayıf ekonomik görünümün yanı sıra gelişmekte olan ekonomilerdeki yavaşlamaya da dikkat çekilmektedir.

·         Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından yayımlanan raporlarda, petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkileri ile küresel büyümeye yönelik aşağı yönlü risklere vurgu yapılmıştır. ABD’de açıklanan olumlu veriler ile Euro Alanı ve Japonya’da ekonomiyi destekleyen para politikası uygulamaları, küresel ekonomiye ilişkin olarak olumlu değerlendirilmiştir. IMF de tahminlerini aşağı çekti: 2015 ve 2016 yılları için küresel ekonomik büyüme tahminlerini 0.3 puan düşürerek, sırasıyla, %3.5 ve %3.7’ye indirmiştir. IMF, küresel ekonomide büyümenin hızlanması için küresel büyümenin düşük petrol fiyatlarından olumlu yönde etkileneceğini ancak söz konusu etkinin, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerdeki sorunlar nedeniyle sınırlı kalacağını belirtmiştir. IMF, büyüme tahminlerinde yaptığı aşağı yönlü güncellemeye Çin, Rusya, Euro Alanı ve Japonya’daki zayıf ekonomik görünüm ile petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak bazı büyük petrol ihracatçısı ülkelere ilişkin beklentilerdeki bozulmayı gerekçe göstermiştir. Raporda, ABD büyüme tahminleri yukarı yönlü revize edilen tek büyük ekonomi olarak belirtilmiştir.

 

       ABD:

 

·         Göstergeler ekonomideki toparlanma eğiliminin sürdüğünü göstermektedir.

·         ABD Merkez Bankası (FED), Ocak sonundaki açık piyasa komitesi toplantısında politika faiz oranında değişiklik yapmamış, faiz artırım sürecini başlatma konusunda “sabırlı” bir tutum izleneceği açıklamasını yapmış, bunun ardından FED’in faiz artırımının zamanlamasına yönelik beklentiler yön değiştirmiştir. Faiz artışının Eylül ayından önce gelmeyeceği bekleniyor.

·         Son çeyrek büyümesi %2.6 ile beklentilerin altında açıklansa da 2013 yılında %2.2 olan ekonomik büyüme beklentisi 2014 yılında %2.4’e yükselmiştir.

·         İşgücü göstergelerinde olumlu beklenti devam etmektedir.

·         Aralık ayında aylık bazda üretici fiyatları %0.3, tüketici fiyatları %0.4 düşmüştür.

·         Yıllık enflasyon 2009’dan bu yana ilk kez eksiye geçti. Enflasyondaki düşüşün ana nedeni enerji fiyatları.

 

     Avrupa:

 

·         Avrupa Merkez Bankası (ECB), 22 Ocak’ta gerçekleştirdiği toplantıda faiz oranlarını değiştirmemiş ve mevcut tahvil alım programı kapsamında Eylül 2016’ya kadar aylık bazda 60 milyar euro tahvil alımı gerçekleştirilmesi yönünde karar almıştır. ECB Başkanı Mario Draghi’nin açıklamasından sonra parite 1.10’a geriledi.

·         Euro Bölgesi’nde büyüme beklentilerin üzerinde gerçekleşti: Son çeyrek büyüme rakamları beklentilerin üzerinde açıklanırken ülkeler arasındaki farklılaşmanın devam ettiği belirtiliyor. Son çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %0.3 büyüme beklenen Almanya %0.7 büyürken, bölgenin en büyük 2. ekonomisi Fransa %0.1 büyüdü. İtalya %0.1 daraldı. Euro Bölgesi, beklentilerin üzerinde ve bir önceki çeyreğe göre %0.3 büyüdü.

·         Avrupa’da eksi faizler giderek yayılıyor.

 

      Çin:

 

·         Çin’de ekonomik büyüme son 24 yılın en düşük düzeyinde. Çin ekonomisi 2014 yılının son çeyreğinde yıllık bazda %7.3 ile beklentilerin üzerinde büyüdü.

 

      Rusya:

 

·         Dünya Bankası raporunda, 2015’te %2.9 oranında daralması beklenen Rusya ekonomisinde 2016’da %0.1 ile bir toparlanma olacağı ve kayda değer büyüme oranlarının ise 2017’den sonra gerçekleşebileceği öngörülmüştür.

·         Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Rusya’nın kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirerek 10 yılın ardından ilk defa yatırım yapılabilir düzeyin altına düşürmüştür. Gerekçe olarak, petrol fiyatlarındaki düşüşün ve Ukrayna ile yaşanan gerginlikler nedeniyle uygulanan yaptırımların ekonomik görünümü bozmasını göstermiştir.

 

 

Türkiye’deki Gelişmeler

       İşsizlik;

·       2014 yılı işsizlik oranı % 9.9 olarak gerçekleşti. Bu oran, hem hedefin hem de Orta Vadeli Plan’da öngörülenin (%9.6)  üstünde.

·       İşsizlik oranı Kasım da %10.7 ile 4 yılın en yüksek değerine ulaştı. Ekim’de %10.4 olmuştu.

·       Tarım dışı işsizlik %12.7 oldu.

·       15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2014 yılı Kasım döneminde 3 milyon 96 bin kişi oldu.

·       İşsizlik, en son Ocak 2011 de %11.1 olmuştu.

·       İşsizlik oranı erkeklerde % 9.7 kadınlarda ise %13 oldu.

·       15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı %19.9 oldu.

·       15-64 yaş grubunda bu oran %10.9 olarak gerçekleşti.

·       İstihdam oranı %45.1 oldu.

·       Kasım 2014 döneminde 15+ yaştaki istihdam edilenlerin sayısı 25 milyon 874 bin kişi oldu.

·       Bu oran erkeklerde %64.2, kadınlarda %26.6 olarak gerçekleşti.

·       Tarım sektöründe çalışan sayısı 5 milyon 180 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 20 milyon 694 bin kişi olarak gerçekleşti.

·       İstihdam edilenlerin %20’si tarım, %20.4’ü sanayi, %7.6’sı inşaat, %52’si ise hizmetler sektöründe.

·       İşgücüne katılma oranı %50.5 olarak gerçekleşti. İşgücü nüfusu 2014 yılı Kasım döneminde 28 milyon 970 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise %50.5 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde %71 kadınlarda ise %29 oldu.

·       Kayıt dışı çalışanların oranı %33.9 oldu..

·       Kamu istihdamı %3.6 arttı.

·       Türkiye İnsan Yönetimi Derneği ne (PERYÖN) göre, bu yıl en çok işe alım %65 ile perakende, %58 ile inşaat ve %40 ile enerji sektöründe beklenirken, ilaçta işten çıkarmalar olacak. Ankete göre, işten çıkarmada %42 ile ilaç sektörü ilk sırada yer alırken, ardından %30 ile tarım, %28 ile de bankacılık geliyor. Aday bulmakta en çok zorlanılan pozisyonun kıdemli teknik personel olduğu belirtiliyor.

·       Türkiye de her gün 1.649 kişi işsiz kalıyor.

·       İşsiz sayısı bir yılda 602 bin kişi arttı.

·       Her gün 2 kişi işsiz kalıyor.

·       İşsizlikte mevcut oranı korumak için bile (%3 oranında büyüyen) ekonominin en az %5 büyümesi gerektiği hesaplanıyor.

·       1 milyon 517 bin Suriyeli,  ‘biyometrik kimlik’ verilerek kayıt altına alındı.

·       Kasım 2014’te Ekim’e göre 80 bin kişinin işsiz kaldığı sanayide, üretim verileri işsiz sayısındaki artışın süreceğini gösteriyor.

·       Hizmet sektöründe ise bir ayda 50 bin yeni istihdam sağlanırken inşaatta bu rakam 46 bin oldu. Tarımda ise 14 bin yeni istihdam yaratıldı.

·       Ev kadını oldukları için işgücü dışında kalan kadınların sayısı 11 milyon 675 bin kişi olarak belirlendi.

 

Tüketici Güveni: Tüketici güven endeksi, Ocak ayındaki son dört yılın en düşük düzeyinden sonra, Şubat ta bir önceki aya göre %0.5 artışla 68.06 değerini aldı. Endeksin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durum, 100 den küçük olması ise tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösteriyor.

 

Konut Fiyatları: Garanti Bankası nın desteğiyle Reidin.com ve GYODER tarafından hazırlanan emlak endeksleri Ocak 2015 raporuna göre yıllık satış fiyatlarındaki değişimlere bakıldığında en yüksek artış %20.09 ile İstanbul da gerçekleşti.

 

Krediler: BDDK nın 2013 yılsonunda yürürlüğe giren kredi kullanımına yönelik düzenlemelerinin ardından kredi hacmindeki büyüme hızı yavaşladı. 2013 te %32 olan kredi hacmindeki büyüme, 2014 yılında %18 e geriledi.

 

           Ödemeler Dengesi:

 

·         12 aylık kümülatif cari açık Aralık ayındaki 47.4 milyar dolardan 45.8 milyar dolara geriledi.

·         Kümülatif cari açığın gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) ya oranı  %5.8 olarak gerçekleşti. 2013 yıl sonunda %7.9 idi. 2015 yıl sonu cari işlemler açığı beklentisi 37.7 milyar dolar.

·         Aralık ayında cari denge 6.82 milyar dolar açık verdi.

·         2014 yılında toplam rezervler 468 milyon dolar azaldı.

·         12 aylık kümülatif borç çevrim oranları ise, Aralık ayında, şirketlerin uzun vadeli borç çevirme oranı %125, bankaların uzun vadeli borç çevirme oranı ise %191 düzeyinde gerçekleşti.

·         2014 yılı genelinde ihracatta bir önceki yıla göre %5 artış, ithalatta  %-4 azalış ile cari açıkta düzelme gerçekleşmiştir.

·         İhracatta yüksek teknolojinin payı artmıyor: 2005 yılında imalat sanayii ihracatı içinde yüksek teknolojili ürünlerin payı %6 düzeyinde iken, bu oran izleyen üç yılda hızla aşağıya indi ve 2008 yılında yarı yarıya düşüşü ifade eden %3.1’e geriledi. 2009’da %3.5’e çıkan yeksek teknolojili ürün ihracatının payı bu tarihten sonra ise yatay bir seyir izledi.

·         Türkiye genelinde yüksek teknolojili ürün ihracatında ilk sırayı büyüklük itibarıyla İstanbul, yoğunluk olarak ise Eskişehir aldı. 2014 yılında Türkiye’nin yüksek teknolojili ürün ihracatının %67.2’sini İstanbul tek başına gerçekleştirdi. 2014 yılında 157.7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen toplam ihracatın %93.3’lük oranla 147.2 milyar dolarlık bölümünü imalat sanayii ürünleri oluşturmakla birlikte, bu miktar içinde yüksek teknolojili ürünlerin payı geçen yıl da %3.4 düzeyinde kaldı.

·         Türkiye nin ihracat pazarları arasında 2014 ün ayında 7.sıraya kadar yükselen Rusya, geçen ay iki basamak birden gerileyerek 9.sıraya düştü. Rublenin değerindeki kayıp nedeniyle ihracat 2014’de %14.63 azaldı. Ocak ayında ise %32.45 azalma oldu.

·         Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, Türkiye nin ihracatı, geçen ocak ayında, 2014 ün aynı dönemine göre %9.8 düşerek 10.8 milyar dolara indi.

·         Otomotiv üretimi Ocak ta %37 artışla 102.574 adet oldu, ticari araç üretimi %83 artış ile 42.160 adet oldu. Toplam otomotiv ihracatı %54 arttı.

      Dış Ticaret Dengesi: Ocak ayında dış ticaret dengesi 3 milyar dolar açık verdi

 

       Bütçe:

·         2014 yılında bir önceki yıla göre bütçe harcamaları %9.8, bütçe gelirleri %9.3 oranında arttı. 22.7 milyar TL olarak gerçekleşen 2014 yılı bütçe açığı yıllık bazda %22.2 oranında genişlemesine karşın yılsonu hedefinin altında kaldı.

·         Bütçe, Ocak ta 3.8 milyar TL fazla verdi, faiz dışı fazla 8.8 milyar TL oldu.

·         Finansal piyasalardaki dalgalanmaların kısmen etkili olduğu belirtildi.

·         2015 yılı için 21 milyar TL bütçe açığı ve 33 milyar TL faiz dışı fazla hedefleri öngörülüyor.

·         2015 yılı Ocak ayında vergi gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre %6.6 artarak 34.9 milyar liraya ulaştı.

       Özelleştirme:

 

·         Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) aynı zamanda Türkiye’nin en büyük gayrimenkul satıcısı oldu. Son 10 yılda 1.352 taşınmaz satışı yapıldı ve bunlardan 9 milyar liraya yakın (3.7 milyar dolar) gelir sağladı. ÖİB, 10 yıllık satış gelirinin yarısına yakın kısmını geçen yıl elde etti. Son 10 yılın toplam taşınmaz satışı geliri 3.7 milyar dolarken, bunun 1.5 milyar dolarlık kısmı (3.6 milyar TL) 2014’te gerçekleştirildi.

·         "2B Kanunu" olarak bilinen 6292 sayılı Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun ile ilgili olarak bilinen arazilerin satışıyla, 2013 yılında başlatılan uygulamada 30 Ocak 2015 tarihi itibarıyla 7 milyar TL tutarında satış gerçekleştirildiği bildirildi. 

     Dolar/Faiz:

 

·       Dolar 2.63’ü geçti. 5 Mart itibariyle son 2.5 ayda %12 artmış oldu.

·       TCMB, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranında 25 baz puanlık indirime giderek %7.5’e, gecelik borç verme faizini 50 puan indirerek %10.7, gecelik borçlanma faizini de 25 puan düşürerek %7.25’e indirdi. TCMB, gıda ve enerji fiyatlarındaki artan oynaklıktan dolayı faiz oranlarındaki indirimin ölçülü olduğunu belirtti.

    Enflasyon:

 

·       Şubat ayında yıllık enflasyon arttı (%7.6) ancak (gıda, enerji, alkol ve tütün fiyatlarından arındırılmış)  çekirdek enflasyonda azalma var. Yıllık gıda enflasyonu da %14 oldu.

·        İmalat Endeksi (PMI) son 7 ayın en düşük seviyesine (49.6) inerek imalat sanayinde daralmaya işaret etti. İleriye dönük yeni sipariş ve fabrika siparişlerinde gerileme gözlendi. Kapasite kullanma oranı gerileyerek  %74.1 oldu.

 Petrol: Brent petrolün fiyatı, önceki aylarda yaşanan düşüşlerden sonra Şubat’ta yükselişe geçti. Ocak’ta 50 doların altında olan Brent petrolün varil fiyatı, Şubat ayında 50 doların üzerinde gerçekleşti ve 60 doları geçti.

Kaynak: / Tarih: 6.03.2015 00:00:00 / Okunma = 1334660