EKONOMİ – Ocak 2015

 Dünyadaki Gelişmeler

Euro Bölgesi:

 Enflasyon 2009 yılı sonrasında ilk kez negatif oldu. Aralık ayında tüketici fiyatlarında bir önceki yıla göre %0.1 oranında gerileme beklenirken %0.2’lik bir gerileme gerçekleşti. Avrupa Merkez Bankası (ECB) nın 500 milyar € tutarında devlet tahvili alımı yapması bekleniyor. ECB’nin 22 Ocak toplantısında alacağı kararlar belirleyici olacak. Euro’nun değer kaybetmeye devam edeceği ve paritenin 1.1’e yaklaşacağı belirtiliyor. Euro Bölgesi’nin en büyük ekonomisi Almanya’da ihracat Kasım ayında %2.1 gerilerken sanayi üretimi de %0.1 geriledi. İngiltere’de Kasım ayında sanayi üretimi %0.1 geriledi.

ABD ekonomisi:

 

Enflasyon, tüm dünyada olduğu gibi, petrol/enerji fiyatlarının etkisiyle düşüyor. Bununla birlikte, enflasyondaki düşme eğiliminin - iç tüketimin artması olasılığı nedeniyle - geçici olduğu düşünülüyor: Ekonomik aktivite ve istihdam piyasasındaki gelişmeler olumlu olarak devam ederken enerji fiyatlarındaki gerilemenin iç tüketimi destekleyeceği belirtiliyor. Aralık ayı tarım dışı istihdam değişimi 240 bin adet olan beklentilerin üzerinde ve 252 bin adet olarak açıklandı. İşsizlik oranı %5.8’den %5.6’ya geriledi. Bu durum, FED’in faiz artırımına gitmesi olasılığını artırıyor olsa da, işgücüne katılım oranının düşmüş olması, işsizlik oranında anlamlı bir düşüş olup olmadığı konusunu gündeme getiriyor. Ücretler henüz artmadığı için iç talebe bağlı bir enflasyon etkisi henüz görülmüyor. Enflasyon Aralık ayında, %3.5 olan hedefin altında kalarak %1.5 olarak gerçekleşti.  Sanayi üretimi de Aralık ayında düştü.

 

Petrol Fiyatları:

 

2014 yılında yaklaşık %46 değer kaybeden petrol fiyatı,14 Ocak itibariyle 46 dolar.

 

Türkiye’deki Gelişmeler

 Enflasyon:

 

·         Aralık ayı itibarıyla yıllık enflasyon beklentilerin üzerinde ve %8.2 olarak gerçekleşti. Yapısal sorunlar kadar tarımsal üretimdeki azalma da fiyatlardaki yükselmede etkili oldu. Yıllık gıda enflasyonu %12.7 olarak gerçekleşti. Yemek hizmetleri enflasyonu %15 oldu. Çekirdek enflasyon göstergeleri Aralık ayında aylık bazda gerileme gösterdi.

·         2015 yılının ilk yarısında petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle enflasyonun %7’ler düzeyine gerileyeceği tahmin ediliyor.

·         2015 yılında memur maaş artışının yılın tamamı için en az %6 olacağı, enflasyonun öngörülenden yüksek olması halinde farkın ödeneceği belirtiliyor.

·         Petroldeki düşüşün etkisiyle son 7 ayda benzin %20 ucuzladı.

·         Haziran ayından sonra dolar kurunda % 8 dolayında artış oldu.

Büyüme:

·         2014 yılının ilk on ayında büyüme oranının, sermaye girişlerindeki azalmanın da etkisiyle, %3.3 hedefinin altında ve %2.5-3 aralığında gerçekleşmesi tahmin ediliyor. 2014’de, sermaye girişleri 2013’e göre %40 azalarak 31.6 milyar dolar olarak gerçekleşti.

·         Sermaye girişlerinin cari açığın kapatılması için yeterli düzeyde olamayabileceği değerlendiriliyor.

·         İç tüketimin gerilemesi ve Amerika’nın 2. yarıda faizleri artırma olasılığı çerçevesinde 2015 yılı büyümesinin daha da düşük gerçekleşebileceği hesaplanıyor.

 

Bütçe:

 

·         2014 yılında Aralık ayı itibariyle yıllık, bütçe giderleri 448,4 milyar TL, bütçe gelirleri 425,8 milyar TL, bütçe açığı 22,7 milyar TL vergi gelirleri 352,4 milyar TL, faiz dışı bütçe giderleri 398,5 milyar TL, yatırımlar 55,7 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe dengesi/GSYH oranı ise % -1.3 oldu. Faiz dışı denge hedeflenenin üzerinde 27.2 milyar TL fazla verdi.

·         2014 özelleştirme geliri 7,8 milyar TL oldu.

·         2014 Aralık ayında bütçe açığı 11,3 milyar TL oldu.

·         Gelir vergisi reformunun seçimden sonra yapılacağı belirtiliyor.

·         Merkezi yönetim bütçe açığı/GSYH nın 2014 yılında muhtemelen %1.3 olarak gerçekleşeceği, brüt kamu borç stoku/GSYH nın da %33 dolayında olacağı belirtiliyor.

 

Birleşme ve Satın Almalar:

 

·         Deloitte Türkiye, 2014 Yılı Birleşme ve Satın Almalar Raporu’na göre, 2014 yılında yaklaşık 21 milyar dolarlık işlem gerçekleşti.  2014 yılında yatırımcılar, yaklaşık 21 milyar dolarlık 236 birleşme ve satın alma işlemi gerçekleştirdi.

·         Milli Piyango özelleştirmesi tek başına işlem hacminin %13 ünü oluştururken, diğer işlemlerin çoğu enerji sektöründe gerçekleşen termik santral özelleştirmeleri (%22) oldu.

 

Sanayi Üretimi:

 

·         Sanayi üretiminde yıllık ortalama artış oranı Kasım ayı itibarıyla %3.8’e geriledi. Kasım ayında üretim endeksi % 1.8 olan piyasa beklentisinin altında ve bir önceki yıla göre %0.7 artış gösterdi. Mevsimsellikten arındırılmış endeks ise, %1.3’lük artış beklentisine karşın bir önceki aya göre %0.1 gerileme gösterdi.

·         Sanayi üretimdeki artışa en fazla katkı sağlayan grup dayanıksız tüketim malı imalatı olurken, bu gruptaki artışı, ara malı imalatındaki %3.3 oranındaki düşüş dengeledi. Son çeyrekte de büyümenin üçüncü çeyreğe yakın ve %3 dolayında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

 

Dış Borçlar:

·         Türkiye nin 2014 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla brüt dış borç stoku 397 milyar dolar oldu.

·         Özel sektör borçlarının toplam brüt dış borç stoku içerisindeki payı 275.2 milyar dolar ile %69.4 ve kamu kesimi borçlarının payı 118.6 milyar dolar ile %29.9 oldu.

·         Türkiye’nin net dış borç stoku 3.çeyrek sonu itibarıyla 233.4 milyar dolar oldu.

·         Kamu net borç stoku 3.çeyrek sonu itibarıyla 177.9 milyar TL oldu.

·         AB tanımlı genel yönetim borç stoku 3.çeyrek sonu itibarıyla 553.7 milyar TL olarak gerçekleşti.

·         TCMB nin borçlarının toplam dış borç stoku içerisindeki payı ise 2.9 milyar dolar ile %0.7 oldu.

Endeksler:

·         Tüketici Güven Endeksi, Aralık ayında önceki aya göre %1.3 azalarak 67.7 ye geriledi.

·         Genel Ekonomik Durum Beklentisi Endeksi Aralık ayında önceki aya göre %1.4 artarak 91.8 e yükseldi.

·         Hanenin Maddi Durum Beklentisi Endeksi Aralık ayında önceki aya göre %0.3 artarak 88.8 oldu.

·         İşsiz Sayısı Beklentisi Endeksi %4.9 azalarak 67.3 değerine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı.

·         Tasarruf Etme İhtimali Endeksi Aralık ayında önceki aya göre %7 azalarak 23 değerine geriledi. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin geçen aya göre azaldığını gösteriyor.

·         Reel Kesim Güven Endeksi Aralık ayında bir önceki aya göre 1.5 puan azalarak 101.2 seviyesine gerileyerek iki yılın en düşük değerini aldı.

İşsizlik:

           

·         Türkiye de Ekim 2014 itibariyle işsizlik oranı %10.4 olarak gerçekleşti.

·         Gelişmiş ülkelerde temel istihdam verisi olarak kabul edilen tarım dışı işsizlik oranı %12.5 oldu.

·         İşsiz sayısı 3 milyon 43 bin kişi oldu.

·         İşsizlik oranı erkeklerde %9.1 kadınlarda ise %13.3.

·         15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı %19.7 ve 15-64 yaş grubunda %10.6 olarak gerçekleşti.

·         Ekim 2014 döneminde 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin sayısı 26 milyon 138 bin kişi, istihdam oranı ise %45.7 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 65, kadınlarda ise yüzde 26.8 olarak gerçekleşti.

·         İşgücüne katılma oranı %50.9 oldu.

·         İstihdam oranı %45.7 oldu.

·         Kayıt dışı çalışanların oranı %35 olarak gerçekleşti.

·         Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 5 milyon 404 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 20 milyon 734 bin kişi olarak gerçekleşti.

·         İstihdam edilenlerin %20.7’si tarım, %20.5’i sanayi, %7.7’si inşaat, %51.2’si ise hizmetler sektöründe yer aldı.

·         Türkiye de ev işlerinden dolayı işgücüne katılamayan 11.5 milyon kişi bulunuyor.

 

Cari Açık:

 

·         12 aylık kümülatif cari açık Kasım ayındaki 45.7 milyar $ (GSYH ya oranı %5.7) düzeyinden 47.1 milyar $ (GSYH ya oranı %5.9) yükseldi.

·         Cari açık Kasım ayında beklentilerin üzerinde ve 5.6 milyar dolar olarak gerçekleşti.

·         Kasım ayında cari açığın önceki aylara göre artmasında Kasım ayındaki yüksek altın ithalatı (2 milyar $) etkili oldu.

·         Cari açıkta henüz petroldeki düşüşün etkisinin görülmediği, petrol fiyatları bu düzeyde kalırsa cari açık/GSYH oranın %3-4 aralığına inebileceği belirtiliyor.

·         12 aylık kümülatif borç çevrim oranları: Kasım ayında şirketlerin uzun vadeli borç çevirme oranı %110, bankaların uzun vadeli borç çevirme oranı ise %259 düzeyinde.

 

Kaynak: İdil Doğan / Tarih: 19.01.2015 00:00:00 / Okunma = 1216127