EKONOMİK GELİŞMELER 2 – EKİM/KASIM 2014

 Dünyadaki Gelişmeler

 

OPEC petrol üretim hedefini değiştirmedi:

 

12 üyesi olan ve dünya petrol arzının üçte birini sağlayan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) gerileyen petrol fiyatlarına karşın günlük 30 milyon varil limitinde bir değişikliğe gitmedi. OPEC’in arz tarafında kısıntıya gitmemesinin ardından brent petrolün varil fiyatı 72 $’ın altına kadar geriledi.

 

Euro Bölgesi:

 

Avrupa Merkez Bankası (ECB) başkanı Mario Draghi, AB Parlamentosu nda ekonomi ve para politikası hakkındaki değerlendirmesinde gerektiğinde ek adımlar atmaya hazır olduklarını tekrarladı.

 

Almanya resesyondan döndü:

 

Euro Bölgesi’nin en büyük ekonomisi Almanya 3. çeyrekte %0.1 büyüdü. Bir önceki çeyrekte %0.1 oranında daralan Almanya ekonomisi 3. çeyrekte özel tüketim tarafında görülen artış ile resesyona girmekten kurtuldu. Son çeyrekte Almanya ekonomisinin ivme kazanabileceği öngörülüyor. Almanya’da yatırımcı güveni gerilemesi durdu.

 

Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi:

 

Büyüme tarafında 2014, 2015 ve 2016 yılları için sırasıyla %0.8, %1 ve %1.5 büyüme öngörülüyor. Draghi, jeopolitik gelişmeleri, gerileyen güven endekslerini ve yatırımların gerilemesini aşağı yönlü riskler olarak belirtti. Enflasyon tarafında ise %0.3 gerileyen yıllık enflasyonda gerileyen enerji fiyatlarının ve hizmetler enflasyonun önemli rol oynadığını belirtti. Revize edilen enflasyon tahminlerinin de sırasıyla %0.5, %0.7 ve %1.3 olduğunu söyledi.

 

ABD ekonomisi tahminlerin üzerinde büyüdü:

 

3. çeyrek büyüme oranı tahmini bir önceki çeyreğe göre  % 3.5’den %3.9’a artırıldı. ABD’de tarım dışı istihdam beklentilerin oldukça üzerinde arttı. Doların değer artışı hızlandı ve ABD tahvil getirileri yükseldi. Konut sektörü yeniden toparlanıyor.

 

Çin’de özel sektör büyüyemiyor, Çin ekonomisi hız kaybetmeye devam ediyor.

 

Japonya’da resesyon sonrası erken seçim kararı alındı.

 

Brezilya, enflasyona karşı beklentilerin üzerinde faiz arttırdı:

 

Brezilya Real’i Haziran ayından bu yana %18 değer kaybetti. Enflasyon oranı %6.6 ile %4.5 hedefinin üzerinde seyrederken, ülke ekonomisi 3.çeyrekte seçim öncesi yapılan yüklü kamu harcamaları ile resesyondan çıkabilmişti. 1. ve 2. çeyreklerde %0.2 ve %0.6 oranlarından daralan Brezilya 3.çeyrekte %0.1 oranında büyüyebilmişti.

 

 

Türkiye’deki Gelişmeler

Bütçe Dengesi:

 

·        Ekim ayında Merkezi Yönetim bütçe dengesi geçtiğimiz yılki seviyesine yakın 3.0 milyar TL açık verirken, faiz dışı denge ise 4.0 milyar TL fazla verdi.

·        Yılbaşından itibaren bütçe açığı ise 14.9 milyar TL’ye yükselirken, faiz dışı fazla revize edilmiş orta vadeli program yılsonu tahmini olan 25.8 milyar TL’nin üzerinde 30.3 milyar TL’ye ulaştı.

·        Bütçe gelirleri, vergi dışı gelirlerdeki artışın etkisiyle bir önceki yıla göre %14’lik artışla 34.2 milyar TL oldu. Bütçe gelirleri içinde ağırlığı en fazla olan vergi gelirleri %7 artarken, vergi dışı gelirler bir önceki yıla göre %56 artış kaydetti. Vergi gelirlerindeki artışta gelir vergisi ve özel tüketim vergisi gelirlerindeki artış etkili oldu.

·        Yılbaşından itibaren vergi gelirleri %7.6 artış oranı, revize edilmiş bütçe hedefi olan % 7.8’lik artışa yakın seyrederken, toplam gelirlerdeki artış oranı da (%8.6) %8.8’lik bütçe hedefi ile uyumlu.

·        Bütçe harcamaları, Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12 arttı. Faiz harcamaları tarafında Ekim ayında geçtiğimiz yıla göre önceki aylarda görülen gerileme dururken, faiz dışı harcamalar ise bir önceki yıla göre geriledi. Yılbaşından itibaren faiz dışı giderlerdeki artış %12.7 ile %11.2 olan hedefin üzerinde kalmaya devam ederken, toplam giderlerdeki yıllık artışı oranı ise %10.6 ile %9.8’lik hedefin üzerinde gerçekleşti.

·        Ekim ayı itibarıyla, bütçe açığı/ GSYH oranının OVP yılsonu hedefinin biraz üzerinde %1.5 düzeyinde kalırken, faiz dışı fazla/GSYH oranı ise % 1.4’e yükselmiştir.

 

 

Dış Ticaret Dengesi:

 

·        Ekim ayında dış ticaret dengesi 6.3 milyar $ açık verdi.

·        İthalat bir önceki yılın aynı ayına göre %1.5 gerileyerek 19.2 milyar $ olurken, ihracat ise %7.3 oranında artış göstererek 12.9 milyar $ oldu.

·        Ekim ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %67.4olarak gerçekleşti. Yıllık dış ticaret açığı Ekim ayında 85 milyar $ olarak gerçekleşti.

·        Tüketim malları ihracatı bir önceki yıla göre %14.4 artarken, yatırım malı ihracatı bir önceki yıla göre %5.4 artış kaydetti. Hammadde (ara malı) ihracatı ise bir önceki yıla göre %1.2’lik sınırlı artış gösterdi.

·        Toplam ithalat bir önceki yıla göre %1.5 gerilerken, toplam ithalat içinde en fazla paya sahip ara malları ithalatı Ekim ayında bir önceki yıla göre sınırlı geriledi (-0.6%). Öte yandan, tüketim malları ithalatı %6.9 gerileme gösterdi. Tüketim malları ithalatı içinde en fazla düşüş binek otomobiller, yarı dayanıklı tüketim malları ile motor benzini ve diğer hafif yağ ithalatında görüldü.

·        Yatırım malları ithalatında ise Ekim ayında bir önceki yıla göre %1.4’lük sınırlı düşüş görüldü.

·        Altın ithalatı ise Ekim ayında ihracatla yakın seviyede gerçekleşti ve net altın ihracatı Ekim ayında 1.1 milyon $ oldu.

·        2014 yılında AB ülkelerine olan ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre %12 artış gösterirken, AB ülkelerinin toplam ihracat içindeki payı %44.2’ye yükseldi.

·        Jeopolitik risklere bağlı olarak Irak’a yapılan ihracatta Haziran ayında başlayan düşüş Ekim ayında da (-%18) devam etti.

·        Petrol fiyatlarındaki düşüşün, ithalat içinde önemli paya sahip olan enerji ithalatı (% 23) üzerindeki olumlu etkisiyle dış ticaret açığındaki gerilemenin devam etmesi beklenmektedir.

 

Kısa Vadeli Dış Borç Stoku:

 

·        Kısa vadeli borçlar Eylül ayı itibarıyla 131 milyar $ olarak gerçekleşti.

·        2013 yılsonuna göre kısa vadeli dış borç stoku 1.4 milyar $ arttı.

·        Kısa vadeli borç stokunun 94 milyar $’la %72’si bankalara, 36 milyar $’la %28’i reel sektöre ait.

·        Özel sektörün (finansal ve reel sektör) yurtdışından sağladığı kredi borcu, Eylül ayında 207 milyar $ olup bunun %79’u uzun vadeli borçlardır.

·        1. çeyrekte %19.2 olan özel sektör dış borcunun GSYH’ya oranı 3. çeyrek sonu itibarıyla %26’ya yükseldi.

·        Önümüzdeki bir yıl boyunca ödenecek olan borçlar (kısa vadeli borçlar ve uzun vadeli borçların vadesine 1 yıldan az kalmış olanların toplamı) yılbaşındaki seviyesine yakın 167 milyar $ seviyesinde kalmaya devam etti.

·        Merkez Bankası rezervlerinin vadesi bir yıl içinde gelecek borçları karşılama oranı %86 düzeyinde.

 

 

Enflasyon:

 

·        Kasım ayında enflasyon %9.2 olarak gerçekleşti. TÜFE bir önceki aya göre %0.2 arttı. İthal ürünlere getirilen vergilerle giyim fiyatları %4.1 artarken ulaştırma fiyatları petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle %1.8 geriledi.

·        Yıllık gıda enflasyonu yükselerek %12.7’den %14.7’ye çıktı. Lokanta ve oteller grubu fiyatlarındaki artış enflasyonu %15.3 olarak gerçekleşti.

·        Üretici fiyatları yıllık bazda %8.4’e geriledi. ÜFE’deki aylık bazda görülen düşüşe kok ve rafine petrol ürünlerindeki % 8.3’lük düşüş etkili oldu. Petrol ürünlerinin enflasyon sepeti içindeki ağırlığı %5.1. Petrol fiyatındaki her %10’luk değişimin enflasyona 0.4 puan etkisi olduğu hesaplanıyor. Hesaplamalarda, enerji fiyatlarında her %10’luk gerilemenin Cari Açık/GSYH oranına %0.5 katkı yaptığı belirtiliyor. Bununla birlikte, petrol fiyatlarındaki değişikliklerin cari açık üzerindeki etkisinin, enflasyon üzerindeki etkisi kadar belirgin olmadığı ifade ediliyor. Bunda enerji fiyatlamalarının bir kısmının uzun vadeli sözleşmelerle belirlenmiş olması etkili oluyor.

 

 

Politika Faizi:

 

Kasım ayında Merkez Bankası politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını %8.25’te sabit tuttu. Gecelik borç verme faizi % 11.25, gecelik borçlanma faizi ise %7.5 olarak aynı düzeyde kaldı.

 

Kaynak: İdil Doğan / Tarih: 29.12.2014 00:00:00 / Okunma = 526009