https://jurnalist.com.tr/ Etkin Seçkin Haber Sitesi tr 19.03.2024 10:47:29 Jurnalist Jurnalist Haber Detay - Jurnalist Haber Sitesi

1922’DE ANKARA’NIN ELÇİLİK KURULU AFGANİSTAN’DA NASIL KARŞILANDI?






22 Haziran tarihli “Afganistan’da Emperyalizmin Bekçiliği” başlıklı yazımda Türkiye’nin ABD’nin isteğiyle Afganistan’a asker göndermesinin ne anlama geldiği üzerinde durmuş ve Kurtuluş Savaşı yıllarında iki milletin candan dostluğu üzerinde durmuştum. Aşağıdaki yazıda bu ilişkilerdeki bir ayrıntıyı, Türk elçiliğinin Afganistan’da nasıl karşılandığını anlatacağım.   
  
Afganlılarda Türklere ve Türkiye’ye karşı derin bir ilgi ve sevgi vardı. Afganlılar, Türkiye’yi bir ağabey gibi görüyorlardı. Türkler de Afganlıların boyun eğmez tabiatına hayrandılar, Afgan kardeşlerinin kahramanlıklarını büyük takdirle anıyorlar ve Asya’nın bağrında dost bir Afgan halkının bulunmasından güç alıyorlardı.
 
Kurtuluş Savaşı Ankara’sının diplomatik ilişki kurduğu ilk ülke, Afganistan’dır. Moskova’da Sovyetlerle görüşmeler yapılırken Türkiye ile Afganistan arasında bir dostluk anlaşması gözyaşları içinde imzalandı. Tarih 1 Mart 1921 idi.

Türk-Afgan anlaşmasına göre, Doğu dünyasının uyanışı ve kurtuluş devrimi başlamıştır. Bu anlaşma bütün Doğu’nun mutlu geleceği için bir başlangıçtır. Türkiye, Afganistan’ın bağımsızlığını tanımaktadır. Taraflardan biri, Doğu’yu istila ve istismar siyasetini güden herhangi bir emperyalist tarafından diğerine yöneltilecek saldırıyı bizzat kendine yapılmış sayarak var olan araçlarla bu saldırıyı def etmeyi kabul etmektedir. İki taraf birbirlerine elçi göndereceklerdir.

Afganistan’ın Ankara Elçisi Sultan Ahmet Han 21 Nisan 1921 günü Ankara’ya ulaştı. Karşılamada halkın da katıldığı askerî törenler yapıldı.
 
Sultan Ahmet Han, bütün millî mücadele yılları boyunca Ankara’nın en renkli kişilerinden biriydi. Mustafa Kemal onun için “kalplerimizin sevgilisi” demiştir. O, Türk Kurtuluş Savaşı’nın bir Türk-Avrupa mücadelesi ve aynı zamanda Afganistan’ın da savaşı demek olduğunu söylüyordu. 

ANKARA’NIN ELÇİSİ KÂBİL YOLUNDA

Ankara elçi olarak İngilizlere karşı Medine’yi kahramanca savunmakla ün yapmış Fahrettin Paşa’yı görevlendirdi. Kurul, 19 Mart 1922 günü Ankara’dan ayrılarak İnebolu-İstanbul-Trabzon deniz yoluyla Batum’a ulaştı, oradan da demiryoluyla 1 Mayıs 1922 günü Bakü’ye vardı. 6 gün sonra buradan gemi ile hareket eden kurul, 23 saatlik bir yolculuktan sonra Krosnvodsk kasabasına çıktı ve buradan uçsuz bucaksız Türkmenistan bozkırına daldı. Türkmenistan’da son durak olan Kuşka kentinde askerî törenle karşılanan Türk Kurulu, 14 Mayıs’ta araba ile sınırı geçerek Afgan topraklarına ayakbastı. En yakın askerî mevki olan Kırkkızlar’dan Afganistan’ın başkenti Kâbil’e at sırtında bir ay sürecek bir yolculuk başladı. Afgan Hükümeti, Muhammet Kuvvet Han’ı elçilik kuruluna mihmandar olarak atadı. Yollarda her türlü dinlenme koşulları hazırlandı. Bir kumandan emrinde 100 atlı asker karşılayıcı çıktı.
 
HERAT’TAKİ COŞKULU KARŞILAMA

Kurulun ilk ulaştığı Afgan kenti, bir surla çevrelenmiş, etrafı bağlar, bahçeler ve tarlalarla dolu Herat’tı. Burada Timurlenk’in oğlu Şah Ruh ve torunlarına ait değerli Türk yapıları bulunmaktaydı. Herat’ta görkemli bir karşılama töreni hazırlandı. Bütün resmî daireler tatil edildi. Bütün dükkânlar kapandı ve şehir baştanbaşa donatıldı. Afganistan’ın en genç ve aydın ileri gelenlerinden Herat Valisi ve Veziri başta olmak üzere, Herat Kumandanı Mareşal Sahip, müftü, diğer ileri gelenler ve memurlar ile Herat’ı boşaltarak akın akın karşılamaya koşan binlerce kişiden oluşan halk yollara düştü. Takım takım mızıkalar çalıyordu. Kilometrelerce bir kafile oluştu. Molla Camii Türbesi’nin bulunduğu bir bağda hazırlanmış ikamet yerine gelindi. Askerî birlik ve ulusal giysiler içindeki 800 öğrenci selam duruşu yaptı. Gözleri yaşartacak gösterilerde bulunuldu.
 
Burada Sulh Mahkemesi Birinci Yargıcı, bir hoş geldin konuşması yaptı. Elçilik Afgan toprağına Herat’tan ayak bastığı için Heratlıların büyük bir onur duyduğunu, Afgan halkının Türkiye’nin güvenini kazandığı için kendisini bahtiyar saydığını söyledi. Mustafa Kemal Paşa’nın başarılarını övdü. “Geliniz, muhabbet ve samimiyetimizi yeniden tekrar için birbirimizin ellerini sıkalım. Çünkü eller ittihat ve samimiyetle birbirine bağlı olursa düşmanın hırs ve hevesine karşı sağlam bir darbe indirirler. Özellikle yiğit Afgan’la dilâver Türk yumruğu olursa” dedi. Bir çocuk da “hoş geldiniz” şiiri okudu. Fahrettin Paşa bir teşekkür konuşması yaptı. İsteği üzerine bütün öğrencilerin karşısına getirildiği Paşa, ayağa kalkıp onlara bilim öğrenme ve eğitimin önemini anlatan bir konuşma yaptı. Daha sonra İran devletiyle Rusya Şûralar Cumhuriyeti konsolosları tarafından getirilen kutlama mektupları okundu.
 
Biraz sohbet edildikten sonra şehrin yarım saat dışındaki Bağıkarne denilen yere hareket edildi. Yol boyunca nizamiye askeri ve halk, saflar halinde saygı duruşunda bulundu.
   
Ramazan ayı idi. Fahrettin Paşa, bu Ramazan gününde karşılamanın zorluklarından söz ederek kendileri yüzünden bu zahmete girdiklerinden ötürü özür beyan edince Herat Veziri:

— Bugün bizim için bayramdır. Orucumuzu bozsak da yeridir! karşılığını verdi.
 
Kente girildiği zaman kale kapısından on bir parça top atıldı. Türk Kurulu, Afgan Kralının özel yazlığında konuk edildi. 

Afganistan’a giden kurul içinde Ankara’daki Afgan Elçilik Kurulu Müsteşarı Kali Han da vardı. O, cuma namazında minberden bir konuşma yaparak Fahrettin Paşa’dan ve onun Medine’yi nasıl savunduğundan söz edince bütün cami topluluğu ağladı.
 
1922 yılı Mayısının 21. günü bayram arifesini davullarla karşılayan Herat, Ankara’nın elçilik kurulunu yolcu etti. Başkent Kâbil’e henüz daha beş konaklık yol vardı.

KÂBİL’DE KAVUŞMANIN GÖZYAŞLARI 
 
Yolda rastlanan köylü ve göçebeler, hayatlarında bir Türk kurulu gördüklerinden ötürü Tanrı’ya şükrediyorlardı. Paşa’nın ellerine varıp ağlıyorlar ve kurulda bulunanları da ağlatıyorlardı. Türkiye ve Afganistan hakkında acı içinde haber sormaları görülecek bir manzaraydı.
 
Türk Kurulu’nun Kâbil’de nasıl karşılandığını ise Açıksöz gazetesi muhabirinin gönderdiği bir mektuptan öğreniyoruz. Buna göre kurul, Ankara’dan hareketinin yüzüncü gününde Kâbil’e ulaşmıştır. Türk subaylarının yetiştirdiği piyade, atlı ve topçu kıtaları, iki takım mızıka ve Kâbil’de oturan Türk vatandaşlarıyla Afgan halk tarafından pek içten bir törenle karşılanmıştır. Emirliğin Türk Elçiliği’ne ayırdığı köşkün bahçesinde askerî ve mülkî memurlar, ileri gelenler, Harp Okulu temsilcileri, Türk kardeşleri hakkında candan nutuklarla ve dileklerle “hoş geldiniz” konuşmaları yapmışlardır. Kurulun Afgan topraklarında geçen kırk günlük yolculuğu boyunca ağlayarak kurulu ağırlayan bütün Afganlılar gibi olağanüstü gösterilerde bulunmuşlardır.
 
Dört gün sonra Emir, Fahrettin Paşa’yı kabul etmiş, ikisi birbirlerini hıçkırıklar içinde kucaklamışlardır. (2 Temmuz 2021)

zekisarihan.com
 
Kaynaklar:
Yenigün, 3 Temmuz1922, 30 Ağustos 1922, 31 Ağustos 1922, 9 Ekim 1922. 
Akşam, 26 Temmuz 1922. 
Açıksöz, 29 Ağustos 1922.
Vakit, 16 Eylül 1922.
Matbuatı Ecnebiye Hulasaları, 26 Teşrinievvel (Ekim) 1922.

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 2.07.2021 08:50:25 / Okunma = 11563

Yazarın Diğer Yazıları

Psikojenik Amnezi (Yakınsak Aklın Unuttukları)
[ Ali Kurt ]

Bir Akıllının Taşınamaz Sırları
[ Ali Kurt ]

Evlilik mi, Bir Daha Düşün?
[ Ali Kurt ]

Kemik Kıran
[ Ali Kurt ]

Solak Nene, Eski Defter
[ Ali Kurt ]

Askıda Kalan Hayatlar
[ Ali Kurt ]

Delimsek
[ Ali Kurt ]

Arınma Seremonileri
[ Ali Kurt ]

Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (144)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… HANEDAN DÜĞÜNÜ… (497)
Doğru mu, Yalan mı? Doğru mu, Yalan mı? (523)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (722)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (702)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (892)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (998)
CUMHURBAŞKANI… CUMHURBAŞKANI… (1065)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (1118)
Devlete Küsmek! Devlete Küsmek! (1237)
Seçimden Sonrası Tufan!.. Seçimden Sonrası Tufan!.. (1096)
Soğuk Savaş Kızışıyor Soğuk Savaş Kızışıyor (2176)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (2795)
Küresel Güç Değişikliği Başladı Küresel Güç Değişikliği Başladı (1712)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (2101)
Dost musunuz Düşman mı? Dost musunuz Düşman mı? (1946)
Sahte Politikaların Efendileri! Sahte Politikaların Efendileri! (2383)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (2427)
“Agapite Tayyip”… “Agapite Tayyip”… (2346)
Özeleştiri Zamanı Geldi Özeleştiri Zamanı Geldi (2988)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (3133)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (4977)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği AB’nin Çirkin Tarafgirliği (4215)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (3385)
Son Tecavüz!.. Son Tecavüz!.. (3145)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (4540)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ 100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (5982)
Filistin Nere, İsrail Nere! Filistin Nere, İsrail Nere! (3944)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (4858)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” “N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (8861)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu Terör Örgütleri Niye Kuruldu (5360)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! “Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (6440)
Beklentiler Boşa Çıktı Beklentiler Boşa Çıktı (5188)
Bu Kış Çok İnsan Ölecek! Bu Kış Çok İnsan Ölecek! (5102)
Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine (5966)
LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET (6832)
Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 (7925)
Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! (5666)
Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? (9369)
Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar (6198)
BM kimi koruyor? BM kimi koruyor? (6392)
Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. (11506)
ATATÜRK VE ERMENİLER ATATÜRK VE ERMENİLER (9090)
Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü (14860)
Afrika’ya Uyandırma Desteği Afrika’ya Uyandırma Desteği (11932)
Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. (19387)
CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı (18055)
Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi (15179)
İktidarın çıkmaz yolu İktidarın çıkmaz yolu (13914)
Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı (13962)
Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası (14789)
Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. (21833)
Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) (32749)
Kahrolası İyimserler! Kahrolası İyimserler! (14031)
AB Sorunun Farkında AB Sorunun Farkında (11564)
Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. (23226)
Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? (13139)
En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! (19925)
Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? (17425)
AB’deki Yeni Oyun AB’deki Yeni Oyun (12267)
CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! (25968)
“Bu Adam İçin Değmezdi”!.. “Bu Adam İçin Değmezdi”!.. (17899)
Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın (17124)
Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? (15923)
BM’nin İşi Zor BM’nin İşi Zor (11430)
Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… (16207)
AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok (15289)
Araba devrilmeden yazdıklarım. Araba devrilmeden yazdıklarım. (22103)
Kınadığınla sınanmak! Kınadığınla sınanmak! (16456)
Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? (21763)
ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? (17133)
Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! (22786)
Türklerin Kardeş Kömeği Türklerin Kardeş Kömeği (16045)
AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? (15979)
Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? (19476)
Muharrem İnce’ye oy vermek… Muharrem İnce’ye oy vermek… (16767)
Kıbrıs Niye Önemli Kıbrıs Niye Önemli (14086)
Rumların “çözüm” modeli! Rumların “çözüm” modeli! (16488)
MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP (17739)
Bunlarla mı ortak olacağız? Bunlarla mı ortak olacağız? (17057)
Rumlar Umudu AB’de Rumlar Umudu AB’de (14244)
2023 Seçim Güvenliği Üzerine… 2023 Seçim Güvenliği Üzerine… (17928)
IRMAK YATAĞINI BULDU IRMAK YATAĞINI BULDU (13581)
Üç oda bir tabut Üç oda bir tabut (13698)
Rumların Büyük Hayalleri Rumların Büyük Hayalleri (15902)
Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi (20341)
Depremin Sordurduğu Sorular Depremin Sordurduğu Sorular (17498)
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI (15697)
20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ  BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER 20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER (18733)
Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! (20723)
10 bin lira öyle mi? 10 bin lira öyle mi? (14137)
Duyanlaraaa duymayanlaraaa Duyanlaraaa duymayanlaraaa (15206)
Aman ha mağduriyet yaratmayalım Aman ha mağduriyet yaratmayalım (14070)
Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur,  Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur, Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri (27498)
Öneriniz ne? Öneriniz ne? (12983)
Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… (20289)
Üçüncü kez aday olabilir mi? Üçüncü kez aday olabilir mi? (14285)
ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? (22190)
Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. (25950)
Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu (17306)