https://jurnalist.com.tr/ Etkin Seçkin Haber Sitesi tr 19.03.2024 07:18:17 Jurnalist Jurnalist Haber Detay - Jurnalist Haber Sitesi

TÜRKİYE AYDINLANMANIN NERESİNDE?






Günlük hayatımızda “Aydınlanma” sözünü çok kullanırız. Bir konuda bilmediklerimizi, merak ettiklerimizi öğrendiğimizde “aydınlandım” deriz.  

Aydınlanma felsefesinin çok daha kapsamlı bir anlamı vardır. Aydınlanma başkaları tarafından vaz edilmiş şeyleri ezberleyip tekrarlamaktan kurtularak gerçeğe ulaşmak için aklın yolunu seçmek, gözlem ve deneylerle doğruya ulaşmaktır. 

Kuşkusuz tarih içinde öncüleri olmakla birlikte, aydınlanma, Avrupa’da feodalizmin yerini kapitalizmin almaya başladığı ve buna bağlı olarak Rönesans ve reform hareketlerinin başladığı bir çağda yaygınlık kazandı. Ünlü bir örnektir: Atın kaç dişi olduğunu İncil’e bakarak karar verme yerine “Hele bir atın ağzını açarak bakalım” demek aydınlanma çerçevesinde ele alınabilir.

Aydınlanma sayesindedir ki, dünyanın güneşin bir uydusu olduğu, onun çevresinde döndüğü, dünyanın bilinmeyen başka bölgelerinin de bulunduğu, insanın ve bütün canlıların evrim geçirdiği öğrenilmiş, muazzam bir icat ve keşifler dönemi başlamıştır. Buna bağlı olarak da eskiden beri süregelen tabular tepe takla olmuştur.

FİKRİ HÜR, İRFANI HÜR, VİCDANI HÜR

Aydınlanmanın Dünyanın öteki bölgeleri gibi Osmanlılara ulaşmasını önlemek de imkânsız idi. Nitekim Batılılaşmaya başladığımız Tanzimat sonrasında Türkiye’de de akıl ve bilimin üstünlüğünü kabul eden görüşler yaygınlaşmaya başladı. Tevfik Fikret’in “Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür” bir şair olduğunu belirtmesi, burjuvazinin feodalizmin dinsel tapularına karşı serbest bir alan açma isteğini yansıtıyor. Bu sözü Cumhuriyetinin kurucuları da aynı niyetle tekrarlamışlardır. Fikirler, irfan ve vicdan, feodal değerlere karşı hür olacaktır. Ancak uygulama göstermiştir ki, bu hürriyet burjuva çıkarlarının izin verdiği çerçevenin dışına çıkamayacaktır.

Batıdan gelen aydınlanma akımı, İslam dininin güncellenmesi ve çağa uyumlu hale getirilmesi düşüncesini de doğurdu. Cemalettin Efgani ve Mısırlı Muhammed Abduh’un etkisindeki Mehmet Akif’in “Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı” sözü İslam’ı çağdaşlaştırma çabasıdır.
 
AYDINLANMANIN SİYASİ YÖNÜ

Felsefi olarak doğru ile yanlışı ayırmak ve gerçeğe ulaşmak için aklı kullanmak anlamına alınan aydınlanmanın siyasi bir yönü olduğu da apaçıktır. İktidarın başı ne söylerse doğrudur anlayışında olan birinin aklını kullandığını söyleyemeyiz. Onun aklı yok değildir. Günlük hayatında karşılaştığı sorunları çözmek için aklını kullanma ihtiyacı doğar. Fakat siyasi tercihe gelince bu akıl liderin aklına teslim edilmiştir. Başka herhangi bir siyasi partinin, şeyhin, tarikat liderinin görüşlerini, gözü kapalı doğru kabul eden bir anlayış da aydınlanmadan nasibini almış sayılmaz.
 
Siyasi aklın ipotek altında olduğu toplumlarda, özgür akıl baskı altındadır. Kendi aklını kullanan insanlar çeşitli yaptırımlar karşılaşmışlardır.

TÜRKİYE BİR AYDINLANMA DEVRİMİ YAŞADI MI?

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte, özellikle Cumhuriyetin üst yapı reformlarıyla bir aydınlanma dönemine girildiği birçok aydın tarafından dile getiriliyor. Bu görüşe göre, Cumhuriyet devrimleri yarım kaldığı ve birçok noktada ondan ödün verildiği için bu aydınlanma yarım kalmıştır.
 
Böyle bir aydınlanma anlayışı gerçeği açıklamaktan uzaktır. Cumhuriyet döneminde devlet tarafından baskı altına alınmaya çalışılan, toplum kültüründen silinmek istenen Osmanlı döneminden kalan inanç sistemleridir. Onun yerine koyduğu şey ise Şef’in her şeyin doğrusunu söylediğidir. Onu eleştirmek mümkün değildir. Kişiye tapmak anlamına gelebilecek bu anlayış adeta gelenekçi bir dinden laik bir dine geçişin ifadesidir. Öyle bir rejim altında muhalefete, değişik görüş ve önerilere yer yoktur. Eleştirinin, basın ve örgütlenme özgürlüğünün olmadığı bir sistem, aydınlanma kavramına terstir.
 
Günümüzde bile dinin kurallarının irdelenmesi, Turan Dursun örneğinde de görüldüğü gibi nasıl ölümü göze almak anlamına geliyorsa, seküler (dünyevi) “din”i eleştirmek de bu dinin mensupları tarafından vatan hainliğine varacak kadar suçlamalara neden olabiliyor. Birinciler, daha çok yoksul ve bilgisiz halk ve onları politik olarak kullananlar topluluğu iken, ikinciler okumuş yazmış ve belli bir statü kazanmış kentlilerden oluşuyor. Kuşkusuz bunun nedeni, ekonomik kaynaklara hâkim olma çabasından kaynaklanan bir sınıf mücadelesidir. Yani, burjuvazi, kendisinin eleştirilmesine izin vermek istemiyor!
 
Böylece, gerek insanlık tarihini, gerek yakın çağ Türk tarihinin uygulamalarını eleştirmek tehlikelidir. Öyle bir siyasi ortamda sosyal bilimlerin gelişmesine olanak yoktur.

TELEVİZYONLARDAKİ TARTIŞMALARA BAKALIM
 
Televizyonlarda gördüğümüz iki türlü tartışma programı var: Bazı programlarda bir konunun uzmanları kendi alanlarındaki gelişmeleri ve gerçekleri ele alıp tartışıyorlar ve dinleyicide yeni ufukların açılmasına neden oluyorlar. İkinci tür tartışmalara ise hemen her gün birden çok televizyon kanalında tanık oluyoruz. Tartışan taraflardan biri canhıraş bir gayretle iktidar partisini savunuyor, diğeri muhalefetin her konuda haklı olduğunu savunmaya özen gösteriyor. Her iki tarafın sözlerinde gerçeklik arayan ve gerçeğin nerede olduğunu anlatan tartışmacı kalmamış gibidir.
 
Bu durum iradelerini liderlerine teslim etmiş aydınların siyaseti nasıl bir kısır noktaya taşıdığını gösteriyor.  Olguları elekten geçirmeyen, iyi ve kötünün, doğru ile yanlışın neler olduğunu, bir lidere bağlı olmaksızın kendi aklıyla bulamayan ve dile getiremeyen insan aydınlanma felsefesini özümsemiş sayılabilir mi?

Herhangi bir konuda gerçeğin ne olduğunu öğrenmek için “Kara kaplı kitaba” bakmayı isteyenlerle, Kurtuluş Savaşı’nı öğrenmek için Nutuk’tan başka kaynak kabul etmeyenler, birbirlerinin zıtları gibi görünüyorlarsa da yöntem olarak akıl ve bilimi değil, körü körüne tabi olmayı seçmiş kardeşlerdir. Birinin sırtında cübbe ve bir karış sakalla gezmesi, diğerinin redingot giyip kravat takması,  arasında şekil farkını gösterir.

SOSYALİME GELİNCE

Türkiye’de şimdi feodal kalıntıların silahşorları ile burjuvazinin sözcüleri kıyasıya yarışıyor. Orada sosyalistlere yer yoktur! 
Sosyalizm düşüncesine gelince: Dünyada hatırı sayılır sosyalistler, önlerindeki felsefi ve ekonomik ezberleri yıkarak başarıya ulaşmışlardır. Bu aynı zamanda Aydınlanmanın kapitalizmin sonsuza kadar hüküm süreceğini savunan burjuvazinin elinden emekçi sınıfların eline geçmesi demektir.

Ancak bu konuda başarıya ulaşmış sosyalistlerden yöntem öğrenmek yerine, onların kurdukları sistemleri aynen taklit etmeye kalkışan takipçileri oldu. Bu konuda işlenen hatalar, Türkiye sosyalizminin gelişmesi ve kitleleri kucaklaması önünde engel oluşturdu. Türkiye tarihi bunun deneyimleriyle doludur.
Unutmamak gerekir: Güneş her gün yeniden doğar, her sabah taze bir başlangıçtır.

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 17.10.2020 00:00:00 / Okunma = 28304

Yazarın Diğer Yazıları

Psikojenik Amnezi (Yakınsak Aklın Unuttukları)
[ Ali Kurt ]

Bir Akıllının Taşınamaz Sırları
[ Ali Kurt ]

Evlilik mi, Bir Daha Düşün?
[ Ali Kurt ]

Kemik Kıran
[ Ali Kurt ]

Solak Nene, Eski Defter
[ Ali Kurt ]

Askıda Kalan Hayatlar
[ Ali Kurt ]

Delimsek
[ Ali Kurt ]

Arınma Seremonileri
[ Ali Kurt ]

Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (142)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… HANEDAN DÜĞÜNÜ… (495)
Doğru mu, Yalan mı? Doğru mu, Yalan mı? (521)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (720)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (700)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (890)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (995)
CUMHURBAŞKANI… CUMHURBAŞKANI… (1063)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (1116)
Devlete Küsmek! Devlete Küsmek! (1235)
Seçimden Sonrası Tufan!.. Seçimden Sonrası Tufan!.. (1093)
Soğuk Savaş Kızışıyor Soğuk Savaş Kızışıyor (2173)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (2792)
Küresel Güç Değişikliği Başladı Küresel Güç Değişikliği Başladı (1709)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (2099)
Dost musunuz Düşman mı? Dost musunuz Düşman mı? (1943)
Sahte Politikaların Efendileri! Sahte Politikaların Efendileri! (2380)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (2423)
“Agapite Tayyip”… “Agapite Tayyip”… (2342)
Özeleştiri Zamanı Geldi Özeleştiri Zamanı Geldi (2985)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (3130)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (4974)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği AB’nin Çirkin Tarafgirliği (4211)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (3380)
Son Tecavüz!.. Son Tecavüz!.. (3141)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (4536)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ 100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (5979)
Filistin Nere, İsrail Nere! Filistin Nere, İsrail Nere! (3941)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (4855)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” “N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (8858)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu Terör Örgütleri Niye Kuruldu (5356)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! “Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (6436)
Beklentiler Boşa Çıktı Beklentiler Boşa Çıktı (5183)
Bu Kış Çok İnsan Ölecek! Bu Kış Çok İnsan Ölecek! (5099)
Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine (5963)
LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET (6829)
Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 (7922)
Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! (5663)
Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? (9365)
Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar (6195)
BM kimi koruyor? BM kimi koruyor? (6389)
Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. (11502)
ATATÜRK VE ERMENİLER ATATÜRK VE ERMENİLER (9085)
Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü (14856)
Afrika’ya Uyandırma Desteği Afrika’ya Uyandırma Desteği (11929)
Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. (19384)
CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı (18050)
Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi (15176)
İktidarın çıkmaz yolu İktidarın çıkmaz yolu (13908)
Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı (13958)
Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası (14786)
Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. (21828)
Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) (32746)
Kahrolası İyimserler! Kahrolası İyimserler! (14029)
AB Sorunun Farkında AB Sorunun Farkında (11561)
Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. (23222)
Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? (13136)
En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! (19922)
Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? (17422)
AB’deki Yeni Oyun AB’deki Yeni Oyun (12263)
CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! (25965)
“Bu Adam İçin Değmezdi”!.. “Bu Adam İçin Değmezdi”!.. (17895)
Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın (17120)
Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? (15920)
BM’nin İşi Zor BM’nin İşi Zor (11427)
Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… (16204)
AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok (15284)
Araba devrilmeden yazdıklarım. Araba devrilmeden yazdıklarım. (22099)
Kınadığınla sınanmak! Kınadığınla sınanmak! (16454)
Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? (21760)
ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? (17129)
Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! (22783)
Türklerin Kardeş Kömeği Türklerin Kardeş Kömeği (16042)
AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? (15975)
Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? (19472)
Muharrem İnce’ye oy vermek… Muharrem İnce’ye oy vermek… (16764)
Kıbrıs Niye Önemli Kıbrıs Niye Önemli (14080)
Rumların “çözüm” modeli! Rumların “çözüm” modeli! (16484)
MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP (17733)
Bunlarla mı ortak olacağız? Bunlarla mı ortak olacağız? (17051)
Rumlar Umudu AB’de Rumlar Umudu AB’de (14239)
2023 Seçim Güvenliği Üzerine… 2023 Seçim Güvenliği Üzerine… (17924)
IRMAK YATAĞINI BULDU IRMAK YATAĞINI BULDU (13578)
Üç oda bir tabut Üç oda bir tabut (13693)
Rumların Büyük Hayalleri Rumların Büyük Hayalleri (15899)
Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi (20337)
Depremin Sordurduğu Sorular Depremin Sordurduğu Sorular (17494)
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI (15694)
20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ  BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER 20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER (18729)
Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! (20720)
10 bin lira öyle mi? 10 bin lira öyle mi? (14135)
Duyanlaraaa duymayanlaraaa Duyanlaraaa duymayanlaraaa (15202)
Aman ha mağduriyet yaratmayalım Aman ha mağduriyet yaratmayalım (14065)
Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur,  Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur, Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri (27495)
Öneriniz ne? Öneriniz ne? (12980)
Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… (20286)
Üçüncü kez aday olabilir mi? Üçüncü kez aday olabilir mi? (14279)
ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? (22184)
Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. (25944)
Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu (17301)