https://jurnalist.com.tr/ Etkin Seçkin Haber Sitesi tr 28.03.2024 17:19:03 Jurnalist Jurnalist Haber Detay - Jurnalist Haber Sitesi

İSTANBUL’DA 100 YIL ÖNCEKİ SALGINLAR






Dünya çapında büyük bir bela ile karşı karşıyayız. Corona ile bu savaşımızın sonunda neler kaybedeceğimizi henüz kestiremiyoruz. Bütün insanlığa kolay gelsin.
 
Salgın deyince 100 yıl önce İstanbul’da yaşanan salgın hastalıkları hatırladım ve onların haber özetlerinden kısa bir yazı yaptım. 

                                                   *
 
İnsanlık tarihinin gördüğü en büyük salgın olan 1918’deki İspanyol nezlesinden dünya nüfusunun yüzde 15’i eksildi. Bu hastalıktan 50-100 milyon arası kişi öldü. Mart 1918’da ABD’de ortaya çıkan bu salgına İspanyol Nezlesi denmesinin nedeni, savaş içindeki ülkelerde sansür nedeniyle hastalıktan söz edilememesi, İspanya savaşta değildi.
 
 Birinci Dünya Savaşında, cephelerdeki açlık, soğuk, sağlık koşullarının elverişsizliği gibi nedenlerle veba, tifüs, frengi, verem, çiçek gibi hastalıklardan Osmanlı cephelerinde on binlerce erin öldüğü bilinir. (Annemin babası Ali, 1917’de hastalıktan hava değişimine gelmiş ve köyde ölmüştür.)

 İSPANYOL GRİBİ İSTANBUL’DA
 
 Osmanlılar, İspanyol gribiyle de Eylül 1918’de İstanbul’da tanıştı. Virüs Anadolu’ya da bulaştı ama en büyük tahribatını İstanbul’da yaptı.

 İstanbul gazeteleri, Eylül 1918’den başlayarak bu hastalıkla ve hastalığa karşı alınan önlemlerin haberleriyle doludur. 

 İstanbul’da zaten sağlıklı bir eğitim yapılamıyordu. İtilaf Devletleri bazı okul binalarına el koymuştu. Maaşlarını alamayan öğretmenlerin meslekten ayrılma eğilimleri görülüyordu. Devlet, eğitim giderlerini karşılayacak bir bütçeye de sahip değildi. Bütün bu olumsuzlukların üzerine salgın hastalıklar nedeniyle okulların tatil edilmesi gündeme geldi.

 OKULLAR TATİL
 
 Mondros Ateşkes Anlaşması’nın ertesi günü olan 31 Ekim 1918 tarihli Tevhidiefkâr gazetesi, okulların bir haftadır tatil olduğunu, hastalık geçmediğinden tatilin bir hafta daha uzatılacağını haber vermiştir. 1 Kasım 1918 tarihli Vakit’te Maarif Müdürlüğünün açıklaması yer almaktadır. Buna göre İspanyol nezlesinin bulaşıcı bir hal alması nedeniyle okulların bir süre daha kapalı kalacağı bildirilmektedir. Gebze Erkek Okulu da aynı nedenle 10 gün tatil edilmiştir. Sıhhiye Umum Müdürlüğü, 7 Kasım günü yayımlanan genelgesinde okulların 9 Kasım’dan başlayarak açılacağı duyurulmaktadır.
 
 Aradan bir ay geçmeden İstanbul’da İspanyol nezlesi yeniden şiddetlenmiştir. Bazı okullardaki öğretmen ve öğrenciler hasta olmuşlardır. Zaman gazetesi (7 Aralık 1918) Okulları, geçen ayki tehlikeden daha büyüğü beklemektedir. Sıhhiye Müdürlüğü okulları kapatmalıdır. Nitekim birkaç gün sonra okullar yeni bir karara kadar kapatılmıştır. Sinemalar da kapalıdır. 2 Ocak 1919 günü İspanyol nezlesinden bir haftada 350 kişinin öldüğü yazılmıştır. (Vakit, 1 ve 2 Ocak 1919)

 AŞISI YOK!

 6 Ocak’ta okulların ve sinemaların bazı şartlarla açılacağı yazılmıştır. Maarif Nezareti, bu hastalıkla baş edebilecek araçları olan okulların hemen açılacağını açıklamıştır. (Zaman 6 Ocak 1919). Hastalıktan ötürü İstanbul Sultanisinin yatılı öğrencilerinden bazıları gündüzlüye geçmiştir. İspanyol gribinin aşısı yoktur. Sıhhiye Müdürlüğü, öksürük mendili kullanmak, hasta ziyareti yapmamak, kapalı mekânları havalandırmak, kalabalıklardan uzak durmak, hastalık süresince yataktan çıkmamak, ıhlamur içmek gibi tanıdık tavsiyelerde bulun muştur. (Fikriyat, internet)
 
           Özel okullarda çocuk okutanlar, zamanında ödedikleri taksitlerin peşine düşmüşlerdir. Dişlerinden tırnaklarından artırarak taksitleri ödedikleri halde gerek salgın hastalıklar, gerek başka nedenlerle okullar iki ay geç açılmıştır. 10 Aralığa kadar okullar tatil edilmiştir, ne zaman açılacakları da belli değildir. (Yeni Gazete, 20 Aralık 1918) Maarif Nezareti, eğitimdeki iki aylık kaybın yılsonuna eklenerek telafi edileceğini açıklamıştır. (Edirne, 26 Aralık 1918)

          VEBA DA VAR!

 1919-1920 Öğretim yılının korkulu hastalığı da vebadır. Vakit, 4 Kasım 1919’da “Vebanın İstanbul tarafına atladığını” haber vermiştir. Ertesi günkü haberine göre ise “Veba, pek tehlikeli bir hal almıştır.” Bu nedenle okullar 6 Kasım 1919’da kapatılmıştır. Maarif Nezareti, bütün okullar ile fakültelerin 12 Kasım’dan başlayarak açılacağını duyurmuştur. (Vakit, 11 Ekim 1919)

 Okullar sağlık kontrolünden geçirilmiş, açılmasında sakınca görülmeyenlerin, hafta başı olan 15 Kasım Cumartesi günü açılmasına karar verilmiştir. Veba görülen bölgelerin dışında kalan okulların öğrenci, öğretmen ve hizmetlileri aşılanacaktır. (İstiklal, 13 Kasım 1919) Türk Dünyası gazetesi (11 Kasım 1919), okulların hepsinin değil, yatılısı da bulunan gündüzlü okulların tatil edildiğini yazarak bu kararı eleştirmektedir. Yatılı okullara giren çıkanların da bu hastalığı bulaştırabileceğini, bu nedenle bütün okulların açık olması gerektiğini yazmıştır.

 “YASSI ŞİŞELER” AVRUPA’DAN GELMEMİŞ!
 
 Vebaya karşı bütün öğretmen ve öğrencilerin aşılanması kararı alınmışsa da elde yeteri kadar aşı yoktur. Savaştan önce Avrupa’ya sipariş edilen “yassı şişeler” gelmemiştir. (Vakit, 25 Aralık 1919)

 İspanyol gribi de sürmektedir. Ihlamur Kasrı’ndaki Şehzadeler Mektebi, İspanyol nezlesi nedeniyle 10 gün süreyle kapatılmıştır (Vakit, 25 Aralık 1919) Maarif Nezareti, üniversite de içinde olmak üzere okulları on gün süreyle yeniden tatil etmiştir. (Peyam, 29 Aralık 1919)

            1921 yılında da Galatasaray Lisesinin okulda çıkan hastalık nedeniyle bir süre tatil edildiğini İleri’nin 8 Şubat 1921 tarihli sayısında okuyoruz.
 
 1922 yılı başlarında İstanbul’da bu kez kızamık baş göstermiş ve okullara kadar yayılmıştır. Bir yandan da çocuklara çiçek aşısı yapılmaktadır. (Yeni Şark, 6 Şubat 1922)

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 14.03.2020 00:00:00 / Okunma = 12813

Yazarın Diğer Yazıları

Psikojenik Amnezi (Yakınsak Aklın Unuttukları)
[ Ali Kurt ]

Bir Akıllının Taşınamaz Sırları
[ Ali Kurt ]

Evlilik mi, Bir Daha Düşün?
[ Ali Kurt ]

Kemik Kıran
[ Ali Kurt ]

Solak Nene, Eski Defter
[ Ali Kurt ]

Askıda Kalan Hayatlar
[ Ali Kurt ]

Delimsek
[ Ali Kurt ]

Arınma Seremonileri
[ Ali Kurt ]

Ekonomik Öngörülerin Çöktüğü Bir Dönem! Ekonomik Öngörülerin Çöktüğü Bir Dönem! (135)
Türkçe Niye Yok ? Türkçe Niye Yok ? (148)
Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (320)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… HANEDAN DÜĞÜNÜ… (701)
Doğru mu, Yalan mı? Doğru mu, Yalan mı? (721)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (959)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (917)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (1109)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (1228)
CUMHURBAŞKANI… CUMHURBAŞKANI… (1276)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (1311)
Devlete Küsmek! Devlete Küsmek! (1439)
Seçimden Sonrası Tufan!.. Seçimden Sonrası Tufan!.. (1323)
Soğuk Savaş Kızışıyor Soğuk Savaş Kızışıyor (2405)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (3094)
Küresel Güç Değişikliği Başladı Küresel Güç Değişikliği Başladı (1937)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (2393)
Dost musunuz Düşman mı? Dost musunuz Düşman mı? (2157)
Sahte Politikaların Efendileri! Sahte Politikaların Efendileri! (2635)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (2666)
“Agapite Tayyip”… “Agapite Tayyip”… (2582)
Özeleştiri Zamanı Geldi Özeleştiri Zamanı Geldi (3217)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (3364)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (5288)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği AB’nin Çirkin Tarafgirliği (4516)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (3602)
Son Tecavüz!.. Son Tecavüz!.. (3347)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (4816)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ 100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (6251)
Filistin Nere, İsrail Nere! Filistin Nere, İsrail Nere! (4184)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (5115)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” “N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (9282)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu Terör Örgütleri Niye Kuruldu (5590)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! “Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (6672)
Beklentiler Boşa Çıktı Beklentiler Boşa Çıktı (5415)
Bu Kış Çok İnsan Ölecek! Bu Kış Çok İnsan Ölecek! (5321)
Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine (6195)
LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET (7071)
Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 (8185)
Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! (5897)
Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? (9712)
Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar (6456)
BM kimi koruyor? BM kimi koruyor? (6651)
Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. (11818)
ATATÜRK VE ERMENİLER ATATÜRK VE ERMENİLER (9332)
Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü (15191)
Afrika’ya Uyandırma Desteği Afrika’ya Uyandırma Desteği (12189)
Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. (19635)
CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı (18282)
Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi (15447)
İktidarın çıkmaz yolu İktidarın çıkmaz yolu (14200)
Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı (14219)
Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası (15036)
Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. (22166)
Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) (33036)
Kahrolası İyimserler! Kahrolası İyimserler! (14264)
AB Sorunun Farkında AB Sorunun Farkında (11801)
Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. (23494)
Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? (13384)
En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! (20157)
Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? (17662)
AB’deki Yeni Oyun AB’deki Yeni Oyun (12513)
CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! (26231)
“Bu Adam İçin Değmezdi”!.. “Bu Adam İçin Değmezdi”!.. (18173)
Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın (17416)
Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? (16173)
BM’nin İşi Zor BM’nin İşi Zor (11657)
Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… (16459)
AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok (15553)
Araba devrilmeden yazdıklarım. Araba devrilmeden yazdıklarım. (22367)
Kınadığınla sınanmak! Kınadığınla sınanmak! (16685)
Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? (22082)
ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? (17394)
Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! (23135)
Türklerin Kardeş Kömeği Türklerin Kardeş Kömeği (16328)
AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? (16204)
Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? (19730)
Muharrem İnce’ye oy vermek… Muharrem İnce’ye oy vermek… (16989)
Kıbrıs Niye Önemli Kıbrıs Niye Önemli (14345)
Rumların “çözüm” modeli! Rumların “çözüm” modeli! (16738)
MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP (18036)
Bunlarla mı ortak olacağız? Bunlarla mı ortak olacağız? (17341)
Rumlar Umudu AB’de Rumlar Umudu AB’de (14503)
2023 Seçim Güvenliği Üzerine… 2023 Seçim Güvenliği Üzerine… (18122)
IRMAK YATAĞINI BULDU IRMAK YATAĞINI BULDU (13820)
Üç oda bir tabut Üç oda bir tabut (13971)
Rumların Büyük Hayalleri Rumların Büyük Hayalleri (16152)
Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi (20582)
Depremin Sordurduğu Sorular Depremin Sordurduğu Sorular (17762)
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI (15923)
20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ  BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER 20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER (19005)
Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! (21010)
10 bin lira öyle mi? 10 bin lira öyle mi? (14418)
Duyanlaraaa duymayanlaraaa Duyanlaraaa duymayanlaraaa (15520)
Aman ha mağduriyet yaratmayalım Aman ha mağduriyet yaratmayalım (14325)
Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur,  Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur, Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri (27827)
Öneriniz ne? Öneriniz ne? (13223)
Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… (20528)
Üçüncü kez aday olabilir mi? Üçüncü kez aday olabilir mi? (14527)
ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? (22524)