https://jurnalist.com.tr/ Etkin Seçkin Haber Sitesi tr 19.03.2024 14:15:44 Jurnalist Jurnalist Haber Detay - Jurnalist Haber Sitesi

HEDEF HALKÇI CUMHURİYET







29 Ekim 1923’te ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nin 96. yılı, her yıl olduğu gibi çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Bir süredir cumhuriyeti anma ve onu yüceltme çabası, AKP iktidarından sosyal demokrat belediyelere ve sivil kuruluşlara geçti. Hükümetin zoraki kutlamaları ise protokol kabilinden soğuk bir anmadan ibarettir.

Türkiye’de “Cumhuriyet” kavramı ve onun somut ifadesi olan 29 Ekim 1923 cumhuriyeti etrafındaki saflaşmanın tarihsel, sınıfsal ve kültürel nedenleri var.

CUMHURİYETE GİDEN ADIMLAR

29 Ekim 1923’te rejimin adı Cumhuriyet konulmuş olsa da, cumhuriyet için atılmış ilk ve en güçlü adım, 1876’da ilan edilen ve ömrü çok kısa süren, önemli bir miras da bırakamamış olan Birinci Meşrutiyet’i saymazsak, 24 Temmuz 1908 İkinci Meşrutiyet Devrimi’ydi. Osmanlı’da yaşayan milliyetler tarafından coşkuyla karşılanan, geleceğe dair büyük umutlar yaratan Bu “Hürriyet Devrimi”yle başta bir padişah bırakılmış olsa bile yetki, artık milletin meşru temsilcilerinin eline geçmiş bulunuyordu.
 İttihat ve Terakki Partisi bu hürriyet umutlarını kısa zamanda söndürdü.  Ülkede bir parti, dahası bu partinin “Merkezi Umumi” diktası kuruldu. Milletin karar alma süreçlerinden uzaklaştırılması, ülkenin Birinci Dünya Savaşı’na sokulması, insan kaynaklarının tüketilmesi gibi bir felaketle sonuçlandı. Ama savaş zenginleri de türedi.
 
Savaşın sona erdiği 1918’de Meclis ve siyasi partiler yeniden canlandı ise de emperyalist işgal altında milletin sözünün geçmeyeceği, Son Mebuslar Meclisinin 16 Mart 1920’de kapatılması ve mebuslardan bir kısmının tutuklanmasıyla anlaşılmış oldu.
 
Cumhuriyet yolunda atılmış ikinci büyük adım, 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıdır. Milletin kaderine artık Saray’ı da dışlayarak millet, temsilcileri aracılığıyla doğrudan el koymuş, 1921’deki Anayasası ile bunun idari ve hukuki çerçevesini de çizmiştir.
 
Üçüncü adım, 1 Kasım 1922’de, Meclis kararıyla, artık İstanbul’da tamamen etkisizleşmiş olan Padişahlığın kaldırılarak ikili iktidara son verilmesiydi.

CUMHURİYETİN VAKTİ GELMİŞTİ
 
Osmanlılıktan gelen aydınlar, Türkiye’de cumhuriyet ilanının vakti gelmiş olduğunun çoktan farkındaydılar. Genel Savaş sonunda Avusturya-Macaristan, Alman İmparatorluğu, Rus çarlığı yıkılmış, yerlerine Cumhuriyetler ilan edilmişti. 1917-1918’de bütün Kafkas milletleri cumhuriyete geçmişken Türkiye’de başka türlü olamazdı. Bazı nedenlerle cumhuriyet ilanında geç bile kalındığını söylemek mümkünse de 1920’dan başlayarak Türkiye artık zaten bir padişahlıkla yönetilmiyordu. Belki İngiltere ve diğer bazı Avrupa devletleri gibi başta sembolik bir padişahın bulunduğu parlamenter bir sistem ihtimaline ise Osmanlı Hanedanının ihaneti nedeniyle imkân yoktu. Bu hanedandan Abdülmecit Halife seçilerek feodal kurumların temsilcileri bir süre tatmin edilmeye çalışıldıysa da 3 Mart 1924’de bu kurum da kaldırıldı.

1923 CUMHURİYETİNİN MİSYONU

Meşruiyetini Kurtuluş Savaşı’nın zaferle bitmesinden alan Genç Cumhuriyet, Tanzimat’la başlanan Batılılaşma hareketini tamamlamak için radikal uygulamalara girişti. Milli Mücadelenin muzaffer komutanı Mustafa Kemal Paşa ile bütünleşen Cumhuriyet, onun rehberliğinde feodal üst yapı kurumlarına darbeler indirdi. Türkiye tarihini nerdeyse yeniden başlattı. Bunun için Atatürk’ün Samsun’a çıkış tarihini, devletin kuruluşu olarak da 29 Ekim 1923’ü esas aldı.
 
Bu cumhuriyet, demokrasi temelleri üzerinde kurulmadı. Bunun nedeni, bazılarının iddia ettiği gibi dünyada zaten demokratik rejimlerin bulunmayışı değildir. Savaş içinde ve savaşın sonunda var olan sınıflarl arasındaki güç dengesizliğidir. İşçi sınıfı Batı’daki gibi güçlü değildi. Köylüler ve küçük burjuvazi örgütsüzdü. Daha çok bürokraside örgütlü olan ve ticaret burjuvazisini de yanına alan bir sınıf, ülkeyi yönetmeye hazırdı. Ülkede millî bir burjuvazi de teşekkül edememişti. Bunun hızla var edilebilmesi için sürece ayak bağı olacak bütün muhalefet yasaklandı. 1923 İzmir İktisat kongresiyle liberal ekonomi, 1929 Dünya ekonomik buhranıyla da devletçilik uygulandı. Bunların her ikisinin de amacı, hızla zengin bir sınıf yaratmaktı. Ekonomiye artık özel bir kuruluş olan İş Bankası yön veriyordu!

KÖYLÜLERİN İHMAL EDİLMESİ

Kent küçük burjuvazisi ekonomik sıkıntılar içindeyseler de burjuvaziyi siyasi ve kültürel olarak destekledi. Rejimin dayanağı askerler, memurlar ve cumhuriyetin emanet edildiği gençlerdi. Ancak nüfusun yüzde 80 inin oluşturan köylü kitlelerinin ekonomik bakımdan kendilerini gözetmeyen hatta ağır vergilerle bunaltan iktidardan memnun olduğu söylenemez. 

Dönemin “en büyük düşmanı” komünizmdi. Nerede görüldüyse ezildi! Bunun ekonomik anlamı, emekçi sınıfları millî gelirin bölüşümünden uzak tutmaktı. Ülke yoksuldu ama yoksulluk bölüşülmüyordu!   Köylüler tek parti dönemini jandarma ve tahsildarla eşleştirdiler. Devlet kendilerine toprak verseydi, onunla hatırlayacaklardı.
 
Günümüzde ülkeyi yöneten tek adam rejiminin Cumhuriyete muhalefeti, onda demokrasi olgusunun eksikliğinden değildir. Hatta kendisi şimdi bunu model almaktadır. Onun muhalefeti, feodal üst yapı kurumlarına indirilmiş olan darbelerden ötürüdür. Bu dönemi bir “parantez”in içine alarak Osmanlılığı diriltme sevdası tabii ki sonuçsuz kalacaktır.
  
Tek Parti Dönemi’nin partisi CHP, hâlâ “bagajında” bu dönemin olumsuzluklarını taşıyor ve bunun bedelini tek başına iktidara gelemeyerek ödüyor. Bu saptama halkçılığın gereğidir ve bu gerçek teslim edilmedikçe siyasette sağlıklı bir yol almak mümkün değildir.

HALKÇILIĞA SARILMAK
 
AKP’ye muhalefet ederken Tek Parti Dönemi’nin siyasi ve ekonomik uygulamalarını kutsamak, mücadeleyi feodal ve burjuva sınıfların çekişmesine hapsetmekten başka bir şey değildir. 1920 Meclisinin üyelerini de kuvvetle etkilemiş olan, hiçbir dönemde tam yok edilememiş ve 1960’tan sonra küllerinden fışkıran halkçılığa sarılmaktan başka çare yoktur.
  
Devrimciler ve demokratlar için bugünkü görev, savaşa karşı barışı, demokrasi temelinde halkların birliğini savunmak, laik cumhuriyeti halkçılıkla taçlandırmaktır. Bu iş, en alt birimlerden başlayarak halkı, kendi yönetimini kurmak için örgütlemek, kendi talepleri için mücadeleye sevk etmekle gerçekleştirilebilir. 31 Mart-23 Haziran yerel seçimlerinde yapılan ittifak başarı için önemli bir deneyimdir.

Yazar Sayfası: Yazarın Köşesi: / Tarih: 30.10.2019 00:00:00 / Okunma = 4506

Yazarın Diğer Yazıları

Psikojenik Amnezi (Yakınsak Aklın Unuttukları)
[ Ali Kurt ]

Bir Akıllının Taşınamaz Sırları
[ Ali Kurt ]

Evlilik mi, Bir Daha Düşün?
[ Ali Kurt ]

Kemik Kıran
[ Ali Kurt ]

Solak Nene, Eski Defter
[ Ali Kurt ]

Askıda Kalan Hayatlar
[ Ali Kurt ]

Delimsek
[ Ali Kurt ]

Arınma Seremonileri
[ Ali Kurt ]

Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler Doğu Akdeniz’de Temelden Değişiklikler (147)
HANEDAN DÜĞÜNÜ… HANEDAN DÜĞÜNÜ… (500)
Doğru mu, Yalan mı? Doğru mu, Yalan mı? (525)
Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… Evrim, Karşı Evrim, Devrim, Karşı Devrim… (726)
Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç Yanlış Strateji, Yanlış Başlangıç (706)
Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? Müzakerelerin İçeriği Değişir mi? (897)
Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım Teğmenlerin İhracında En Çok Buna Şaşırdım (1003)
CUMHURBAŞKANI… CUMHURBAŞKANI… (1069)
Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? Batı, Kıbrıs Müzakerelerini Neden Başlatmak İstiyor? (1123)
Devlete Küsmek! Devlete Küsmek! (1240)
Seçimden Sonrası Tufan!.. Seçimden Sonrası Tufan!.. (1100)
Soğuk Savaş Kızışıyor Soğuk Savaş Kızışıyor (2180)
Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. Askeri Sınavlarda Neler Olmuş Neler!.. (2801)
Küresel Güç Değişikliği Başladı Küresel Güç Değişikliği Başladı (1716)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (2105)
Dost musunuz Düşman mı? Dost musunuz Düşman mı? (1950)
Sahte Politikaların Efendileri! Sahte Politikaların Efendileri! (2387)
AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Aşama (2430)
“Agapite Tayyip”… “Agapite Tayyip”… (2349)
Özeleştiri Zamanı Geldi Özeleştiri Zamanı Geldi (2992)
Nüfusun artmasından medet ummak! Nüfusun artmasından medet ummak! (3138)
Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun Dünyada hoş bir seda bırakıp giden babam Prof. Dr. Hakkı Atun (4982)
AB’nin Çirkin Tarafgirliği AB’nin Çirkin Tarafgirliği (4219)
İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… İsrail Mallarının Boykotu Zırvası… (3388)
Son Tecavüz!.. Son Tecavüz!.. (3148)
Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz Doğu Akdeniz’i Asla Kaybedemeyiz (4545)
100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ 100 YILLIK CUMHURİYET’TE SINIF MÜCADELELERİ (5986)
Filistin Nere, İsrail Nere! Filistin Nere, İsrail Nere! (3949)
Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri Filistinliler ve Kıbrıs Türkleri (4863)
“N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” “N’oldu İslamcı, Raks Ediyırdın!” (8865)
Terör Örgütleri Niye Kuruldu Terör Örgütleri Niye Kuruldu (5363)
“Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! “Lütfen” Terör Örgütleriyle İlişkinizi Keser misiniz?! (6443)
Beklentiler Boşa Çıktı Beklentiler Boşa Çıktı (5191)
Bu Kış Çok İnsan Ölecek! Bu Kış Çok İnsan Ölecek! (5106)
Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine Yanlış gündemli CHP kongreleri üzerine (5970)
LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET LAİKLİK: SEN SAĞ BEN SELAMET (6836)
Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 Rumlar Niçin Müzakerelere Geri Dönüş İstiyor-1 (7929)
Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! Beni %48 listesinden düş Bay Kemal! (5669)
Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? Menendez’in Türk Düşmanlığının sebebi ne? (9375)
Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar Kılıçdaroğlu’nun kaybettiği itibar (6202)
BM kimi koruyor? BM kimi koruyor? (6395)
Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. Hayaller Türkiye Yüzyılı… Gerçekler Ruanda!.. (11510)
ATATÜRK VE ERMENİLER ATATÜRK VE ERMENİLER (9093)
Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü Kıbrıs’ta Taraflı Görev Yapan BM barış Gücü (14863)
Afrika’ya Uyandırma Desteği Afrika’ya Uyandırma Desteği (11935)
Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. Başbakan Erdoğan’ı “Yakmayı” Düşünürken!.. (19389)
CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı CHP, AKP’den Tüm Kötü Zihniyeti Emanet Aldı (18058)
Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi Türkiye’nin Kıbrıs ve AB Stratejisi (15183)
İktidarın çıkmaz yolu İktidarın çıkmaz yolu (13920)
Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı Türkiye’nin Ortadoğu Açılımı (13967)
Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası Türkiye - NATO Toplantısının Perde Arkası (14794)
Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. Bu Kadarını Lord Curzon Bile Hayal Etmemiştir!.. (21836)
Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) Bâis-i şekvâ bize hüzn-i umûmîdir Kemâaaaaal! (N.Kemal) (32755)
Kahrolası İyimserler! Kahrolası İyimserler! (14033)
AB Sorunun Farkında AB Sorunun Farkında (11568)
Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. Darbeci General: “15 Temmuz İçin Sus Emri Verildi”!.. (23231)
Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? Türkiye'yi Dışlama Senaryosu mu? (13144)
En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! En çok sevilen kişilikten, en çok nefret edilen bir kişiliğe doğru son hızla gidiyorsun Kılıçdaroğlu! (19928)
Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? Kemal Kılıçdaroğlu CHP başından gitmediği sürece benim için CHP bitmiştir, oy vermem. Neden mi? (17429)
AB’deki Yeni Oyun AB’deki Yeni Oyun (12273)
CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! CHP’de yalapşap kongreler çözüm getiremez ! (25974)
“Bu Adam İçin Değmezdi”!.. “Bu Adam İçin Değmezdi”!.. (17903)
Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın Türkiye’ye Bir de Uzaktan Bakın (17125)
Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? Diyorlar ki ekonomi düzelir mi? (15927)
BM’nin İşi Zor BM’nin İşi Zor (11433)
Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… Kılıçdaroğlu’nun İşgalci Kafası… (16210)
AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok AB’nin Gündeminde Kıbrıs Sorunu Yok (15294)
Araba devrilmeden yazdıklarım. Araba devrilmeden yazdıklarım. (22107)
Kınadığınla sınanmak! Kınadığınla sınanmak! (16458)
Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? Anket oranları neden birbirine yakın gösteriliyor? (21766)
ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? ERDOĞAN NEDEN BU KADAR HIRÇIN? (17139)
Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! Muharrem İnce’ye oy veren vatanı tehlikeye atar! (22791)
Türklerin Kardeş Kömeği Türklerin Kardeş Kömeği (16052)
AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? AB Kıbrıs’tan Bıktı mı? (15982)
Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? Erdoğan gidecek de, peki yerine kim gelecek? (19479)
Muharrem İnce’ye oy vermek… Muharrem İnce’ye oy vermek… (16770)
Kıbrıs Niye Önemli Kıbrıs Niye Önemli (14089)
Rumların “çözüm” modeli! Rumların “çözüm” modeli! (16491)
MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP MUHARREM İNCE’YE AÇIK MEKTUP (17744)
Bunlarla mı ortak olacağız? Bunlarla mı ortak olacağız? (17061)
Rumlar Umudu AB’de Rumlar Umudu AB’de (14248)
2023 Seçim Güvenliği Üzerine… 2023 Seçim Güvenliği Üzerine… (17931)
IRMAK YATAĞINI BULDU IRMAK YATAĞINI BULDU (13584)
Üç oda bir tabut Üç oda bir tabut (13704)
Rumların Büyük Hayalleri Rumların Büyük Hayalleri (15905)
Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi Alevicilerin “Sünnici” Linçi, Sünnicilerin İnsanlık Linçi (20344)
Depremin Sordurduğu Sorular Depremin Sordurduğu Sorular (17501)
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARDIM KAMPANYALARI (15703)
20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ  BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER 20. YÜZYIL BAŞINDAN BERİ BAŞIMIZA GELEN BÜYÜK FELAKETLER (18736)
Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! Depremden Daha Tehlikeli Olan Siyasal İslam’dır! (20726)
10 bin lira öyle mi? 10 bin lira öyle mi? (14140)
Duyanlaraaa duymayanlaraaa Duyanlaraaa duymayanlaraaa (15212)
Aman ha mağduriyet yaratmayalım Aman ha mağduriyet yaratmayalım (14074)
Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur,  Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri Seçimde Yapay Zekâ Kullanımı, Oğuzhan Uğur, Cüneyt Özdemir ve Daha Niceleri (27504)
Öneriniz ne? Öneriniz ne? (12986)
Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… Yapay gündemler için yapay zekânın kullanılması… (20293)
Üçüncü kez aday olabilir mi? Üçüncü kez aday olabilir mi? (14288)
ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? ABD'nin Kuklası BM'den Ne Bekliyordunuz? (22199)
Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. Askeri Vesayetin Sonu Ya da Haramın Zekatı!.. (25955)
Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu Avrupa tümüyle ABD’ye teslim oldu (17309)